فریدون عباسی، رییس پیشین سازمان انرژی اتمی جمهوری اسلامی به سایت دیدهبان ایران گفت: «مشکل اصلی غربیها با ما بر سر مبانی انقلاب اسلامی است، نه درصد غنیسازی و چون این اختلاف حل نشده، بعید است مذاکرات به نتیجه برسد.»
او ادامه داد: «به غنیسازی ۲۰ درصدی و حتی بیشتر نیاز داریم.»
مذاکرات تهران و واشینگتن که دور پنجم آن دوم خرداد ماه در رم انجام میشود، برای هر دو طرف از اهمیت بالایی برخوردار است.
دونالد ترامپ، رییسجمهوری آمریکا، خواهان مهار توان بالقوه تهران برای تولید سلاح هستهای است. تواناییای که میتواند به رقابت تسلیحاتی اتمی در منطقه دامن بزند.
در مقابل، ایران بهدنبال رهایی از تحریمهای فلجکنندهای است که اقتصاد نفتپایه این کشور را درهم شکسته است.
خبرگزاری رویترز نوشت که عباس عراقچی، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی و استیو ویتکاف، فرستاده ترامپ در امور خاورمیانه، دور پنجم گفتوگوها را با میانجیگری عمان برگزار خواهند کرد و این در حالی است که هم تهران و هم واشینگتن در اظهارات علنی خود مواضع سختی را در قبال برنامه غنیسازی اورانیوم ایران اتخاذ کردهاند.
گرچه ایران اصرار دارد مذاکرات بهصورت غیرمستقیم انجام میشود، مقامهای آمریکایی گفتهاند که گفتوگوها - از جمله دور پیشین در عمان - «هم مستقیم و هم غیرمستقیم» بودهاند.
تهران و واشینگتن هر دو اعلام کردهاند ترجیح میدهند مناقشه هستهای را از راه دیپلماسی حلوفصل کنند اما آنها بر سر چندین خط قرمز اساسی بهشدت اختلاف دارند که مذاکرهکنندگان باید برای رسیدن به توافقی جدید و جلوگیری از اقدامات نظامی آتی، از آنها عبور کنند.
مخالفت رهبر جمهوری اسلامی با خواسته آمریکا برای توقف غنیسازی
مارکو روبیو، وزیر امور خارجه آمریکا، سهشنبه گفت که واشینگتن در تلاش برای دستیابی به توافقی است تا به ایران اجازه دهد برنامهای برای انرژی هستهای غیرنظامی داشته باشد اما اجازه غنیسازی اورانیوم به آن ندهد.
او اذعان کرد رسیدن به چنین توافقی، «کار آسانی نخواهد بود».
علی خامنهای، رهبر جمهوری اسلامی که آخرین تصمیمگیرنده در امور کلان کشور است، خواسته واشینگتن را مبنی بر توقف غنیسازی اورانیوم، «زیادهخواهانه و گستاخانه» توصیف کرده و هشدار داده است احتمال دستیابی به نتیجه از این مذاکرات اندک است.
بیشتر بخوانید: خامنهای: گمان نمیکنیم مذاکرات با آمریکا به نتیجه برسد
از جمله موانع باقیمانده در مسیر توافق ایران و آمریکا، امتناع تهران از ارسال همه ذخایر اورانیوم با غنای بالا به خارج از کشور و خودداری از ورود به مذاکرات درباره برنامه موشکهای بالستیکش است.
ایران اعلام کرده آماده است برخی محدودیتها را در برنامه غنیسازی خود بپذیرد اما خواهان تضمینهایی «محکم و قابل اعتماد» از سوی واشینگتن است که آمریکا از توافق هستهای آینده عقبنشینی نخواهد کرد.
سابقه خروج ایالات متحده از برجام و هشدارهای امنیتی تازه
دولت ترامپ که از ماه فوریه کارزار «فشار حداکثری» علیه تهران را احیا کرده، در سال ۲۰۱۸ طی نخستین دوره ریاستجمهوری او، از توافق هستهای سال ۲۰۱۵ میان ایران و شش قدرت جهانی خارج شد و تحریمهای گستردهای را علیه ایران اعمال کرد. تحریمهایی که به اقتصاد ایران به شدت آسیب زده است.
تهران نیز در واکنش، سطح غنیسازی خود را بهمراتب فراتر از محدودیتهای توافق ۲۰۱۵ افزایش داده است.
به گزارش رویترز، شکست مذاکرات میتواند هزینهای سنگین در پی داشته باشد. در حالی که حکومت ایران میگوید برنامه هستهایاش صرفا اهداف صلحآمیز دارد، اسرائیل بارها تاکید کرده اجازه نخواهد داد جمهوری اسلامی به سلاح هستهای دست یابد.
عراقچی پنجشنبه هشدار داد که در صورت وقوع حمله اسرائیل به تاسیسات هستهای ایران، ایالات متحده از نظر حقوقی مسئول خواهد بود.
این هشدار پس از گزارش شبکه خبری سیانان مطرح شد که در آن گفته شده اسرائیل برای حملاتی علیه ایران آماده میشود.
در حالی که تنشها میان تهران و واشینگتن بر سر غنیسازی اورانیوم روند مذاکرات هستهای را تهدید میکند، سه منبع ایرانی سهشنبه گفتند که رهبری ایران در صورت شکست تلاشها برای پایان دادن به این بنبست، برنامه جایگزین مشخصی ندارد.
بیشتر بخوانید: رویترز به نقل از سه مقام جمهوری اسلامی: در صورت شکست مذاکرات، نظام طرح جایگزینی ندارد
در آستانه پنجمین دور از مذاکرات هستهای جمهوری اسلامی و آمریکا در رم، منابع مطلع ایرانی به شبکه سیانان گفتند این دور از گفتوگوها به احتمال زیاد به توافقی منجر نخواهد شد.
این منابع تاکید کردند که اصرار واشینگتن بر حذف کامل غنیسازی، از نگاه تهران به معنای فروپاشی مذاکرات است.
به گفته این دو منبع آگاه، حضور جمهوری اسلامی در مذاکرات رم نه با هدف رسیدن به توافق، بلکه صرفا برای سنجش آخرین موضع دولت آمریکا صورت گرفته است.
آنها گفتند که در تهران تردیدهای جدی و فزایندهای درباره صداقت آمریکا در مسیر گفتوگوها شکل گرفته است.
این منابع در بیانیهای مشترک اعلام کردند: «مواضع رسانهای و رفتار مذاکرهای ایالات متحده بهشدت باعث ناامیدی محافل تصمیمساز در تهران شده است. از دید تصمیمگیرندگان در تهران، وقتی آمریکا میداند که پذیرش غنیسازی صفر در ایران امکانپذیر نیست اما همچنان بر آن اصرار میورزد، نشانه آن است که واشینگتن اساسا بهدنبال توافق نیست و از مذاکرات بهعنوان ابزاری برای تشدید فشار استفاده میکند.»
به گفته این منابع، در مراحل ابتدایی، برخی از مقامات جمهوری اسلامی امیدوار بودند که واشینگتن ممکن است به دنبال دستیابی به یک مصالحه «برد-برد» باشد، اما اکنون اجماعی در تهران شکل گرفته که نشان میدهد دولت ترامپ عمدا مذاکرات را به سمت بنبست سوق میدهد.
منابع ایرانی همچنین هشدار دادهاند که اگرچه هیچیک از طرفین، تمایلی به ترک میز مذاکره ندارند، اما مواضع سختگیرانه آمریکا، روند گفتوگوها را بینتیجه کرده و ادامه مذاکرات رسمی برای مدت طولانی چندان محتمل نیست.
