مطالب بیشتر
این انتخاب کمیته نوبل، فرصتی فراهم میآورد تا به بازاندیشی درباره رابطه میان دموکراسی و صلح بپردازیم.
شجاعت مدنی در دل سرکوب
کمیته نوبل در بیانیهاش تاکید کرده است که این جایزه به زنی تعلق گرفته است «که شعله دموکراسی را در میان تاریکی افزاینده حفظ میکند».
ماچادو در شرایطی فعالیت کرد که با سرکوب شدید، تهدیدها، ممنوعیتهای سیاسی و حتی زندگی مخفی مواجه بوده است. انتخاب او، به نوعی ارج گذاشتن به مقاومت درونی مردم است و نه فقط یک مبارز سیاسی. او نمادی از کسانی است که حاضرند در برابر ظلم بایستند تا حق انتخاب و آزادیشان زنده بماند.
برجسته کردن حق مردم برای آزادی و عدالت
این انتخاب پیام صریحی دارد؛ صلح تنها وقتی پایدار است که در لحظه توافق سیاسی، اصول آزادی، عدالت و مشارکت مردم نادیده گرفته نشوند.
در بیانیه نوبل آمده است که ماچادو «حق دموکراتیک مردم ونزوئلا را ترویج داده و برای گذار عادلانه و مسالمتآمیز از دیکتاتوری به دموکراسی مبارزه کرده است».
این تاکید بر «گذار مسالمتآمیز» نشاندهنده این نگرش است که مبارزه سیاسی در چارچوب اصول و روشهای خشونت پرهیز چقدر میتواند یک ضرورت مهم برای گذار از دیکتاتوریها تا رسیدن به صلح باشد.
تقویت اعتبار اپوزیسیون و فشار بینالمللی
در دوران بحران سیاسی، ارتباط با حقانیت اخلاقی و بینالمللی اهمیت زیادی دارد. جایزه نوبل میتواند نوعی بیمه امنیتی باشد برای فعالان داخلی و اشاعهگر حقوق بشر در کشورهایی که رژیم حاکم به سرکوب و حذف فیزیکی مخالفان مبادرت میکند.
این جایزه، نه تنها وجهه فردی ماچادو را تقویت میکند، بلکه نمایانگر پشتیبانی جهانی از خواستههای بنیادی مردم ونزوئلاست.
صلح به مثابه فرآیند نه صرفا نتیجه
معمول است که صلح را فقط بهعنوان پایان جنگ یا توافق بین دولتها تصور کنیم. اما انتخاب ماچادو نشان میدهد که صلح، زمانی به معنا میرسد که بستر حقوقی، نهادهای دموکراتیک و فضای آزادی برای بیان در جامعه فراهم باشد. بدون امکان مشارکت آزاد مردم، توافق ظاهری ممکن است دوام نیاورد یا دستخوش آشوب شود.
نقش مردمسالاری در کاهش خشونت ساختاری
رژیمهایی که با سرکوب، سانسور و حذف مخالفان اداره میشوند، بهتدریج نارضایتی و مقاومت را در دل جامعه برمیانگیزند. در مقابل، وقتی مردم بتوانند به روشهای قانونی و مسالمتآمیز خواستههایشان را بروز دهند، احتمال بیرون راندن افراط و خشونت بیشتر است.
انتخاب ماچادو بهعنوان برنده نوبل، این ایده را برجسته میکند که دموکراسی نه فقط یک گزینه، بلکه یکی از پیششرطهای صلح پایدار است.
انتخاب ماریا کورینا ماچادو بهعنوان برنده جایزه نوبل صلح ۲۰۲۵ تنها ستایشی از شجاعت فردی او نیست، بلکه بیانیهای است درباره مفهوم اصلاحشده صلح در جهان معاصر؛ صلحی که بدون آزادی و عدالت ریشه ندارد.
این انتخاب یادآور آن است که ایستادگی برای دموکراسی، مبارزه برای آزادی، و پاسداشت حقوق مردم، بخش لاینفک معنای واقعی صلحاند.
برای مردم ونزوئلا و دیگر کشورهایی که با دیکتاتوری و سرکوب مواجهاند، این جایزه میتواند نقطه عطفی باشد در بیداری امید، همبستگی داخلی و فشار جهانی.
در این بیانیه که با عنوان «با فریاد نه به اعدام، متحد و سراسری به جنگ حکومت اعدامی رویم» منتشر شد، آمده است که روز جهانی مبارزه علیه اعدام در شرایطی فرامیرسد که جمهوری اسلامی در سال جاری میلادی، به نسبت سال گذشته، اعدامها را نزدیک به دو برابر افزایش داده است.
سازمان حقوق بشر ایران جمعه ۱۸ مهر در گزارشی به مناسبت روز جهانی مبارزه با مجازات اعدام، خبر داد که جمهوری اسلامی از ابتدای سال جاری میلادی تاکنون دستکم هزار و ۱۰۵ تن را اعدام کرده است.
بر اساس این گزارش، حکومت ایران «در اعدام سالانه، رکورد سه دهه اخیر را شکسته» است.
این سازمان افزود: «این رقم بیش از دو برابر آمار سال گذشته در همین بازه زمانی است. سال گذشته ۵۳۱ تن اعدام شده بودند که در نوع خود یک آمار وحشتناک به شمار میرفت.»
در بیانیه چندین تشکل و گروه دانشجویی گفته شده است: «عده زیادی در سیاهچالههای این رژیم جنایتکار، منتظر هستند تا لحظه قتلشان فرا رسد. این حکومت میکشد و جان میگیرد تا بماند و به قتل و غارت و تجاوز سیستماتیک ادامه دهد.»
این تشکلها و گروهها با توصیف اعدام بهعنوان «قتل عمد حکومتی»اضافه کردهاند که اعدام «نه فقط سرکوبگری و جنایت سیستماتیک، بلکه به معنای سلاخی کردن مفهوم انسانیت است. از این رو، از همه میخواهیم که همبسته و سراسری، مبارزه علیه اعدامها را جزء لاینفک فعالیتهای خود بدانیم و برای لغو همیشگی این ننگ بر پیشانی جامعه انسانی تلاش سراسریتری کنیم.»
این بیانیه از سوی تشکل دانشجویان پیشرو، نهاد آزادیخواهان دانشگاه تهران شمال، جمعیت دانشجویان دادخواه دانشگاه تهران، انجمن دانشجویان آزادیخواه دانشگاه بهشتی، اتحاد دانشجویان الزهرا، اتحاد دانشجویان دانشگاه صنعتی اصفهان، نهاد دانشجویان دانشگاه آزاد اصفهان، صدای آزاد دانشگاه (دانشگاه هنر اصفهان) و جمعهای دانشجویی از دانشگاههای اصفهان، علوم پزشکی اصفهان و ارومیه امضا شده است.
آنها در بیانیه خود نوشتهاند: «تک تک ما در حال جدال با حکومتی هستیم که رتبه اول را در ارتکاب این جنایت سازمانیافته حکومتی در سراسر دنیا دارد. از همین رو، ضروری است که بخش بزرگی از مبارزه ما نیز به همین موضوع اختصاص یابد.»
در این بیانیه از همه شهروندان ایرانی خواسته شده است که «افشا کنیم که رژیم اسلامی در تلاش است تا انتقام شکستش در جنگ ۱۲ روزه مقابل اسرائیل را از مردم ایران بگیرد و مخالفانش را به بهانه جاسوسی برای اسرائیل، اما برای تامین امنیت خودش، به قتل میرساند.»
جمهوری اسلامی پس از جنگ ۱۲ روزه، شمار زیادی از شهروندان را به اتهام «جاسوسی» و «همکاری» با اسرائیل بازداشت، محاکمه و حتی اعدام کرده است.
در یکی از آخرین موارد از اعدامها به اتهام «جاسوسی»، بهرام چوبی اصل، شهروند ایرانی، هفتم مهر به دار آویخته شد.
حکومت ایران همچنین پس از جنگ اخیر با اسرائیل، اتهام «جاسوسی» برای موساد را متوجه برخی شهروندان خارجی، بهخصوص مهاجران افغانستانی، کرده است.
نه به تمام اعدامها
در بیانیه تشکلهای دانشجویی گفته شده است: «انتقامجوییهای این جنایتکاران، دامان تمام بخشهای جامعه را گرفته؛ از دانشجویان و فعالان کارگری تا گروههای اتنیکی، زنان و کوئیرها، همه ما در صف بیانتهای اجرای حکم ایستادهایم و تنها نوبتمان نرسیده ... پس همه ما در جنبشهای اعتراضی مختلف، باید علیه اعدامها هم فعالانه و متحدانه اقدام کنیم.»
این تشکلها و گروههای دانشجویی افزودهاند: «جمهوری اسلامی همیشه در بزنگاههای مبارزه علیه اعدام، طیفی از جرائم را برجسته میکند که گرچه ماهیت سیاسی ندارند، ولی قربانیان آن به سیاسیترین ابزار حکومت یعنی چوبههای دار سپرده میشوند.»
آنها تاکید کردهاند: «فراموش نکنیم که نه به اعدام، یعنی نه گفتن به تمامی اعدامها؛ از زندانیان سیاسی تا محکومین مواد مخدر تا هر آنچه اراذل و اوباش حاکم، پروندههای بزهکاری میخوانند.»
در بیانیه تاکید شده است که «محکومان به اعدام و خانوادههای آنان، باید فارغ از جرائم انتسابی، در مسیر مبارزه علیه این مجازات ضدانسانی با یکدیگر متحدانه عمل کنند. اعدام تصمیم سیاسی حکومت است و محکومین به جرائم غیرسیاسی، خواهناخواه وارد عرصه سیاست شدهاند.»
امضاکنندگان بیانیه با اشاره به «کارزار سهشنبههای نه به اعدام»، این اقدام مدنی را یک «دستآورد مبارزاتی و انسانی برآمده از انقلاب زن – زندگی – آزادی دانستهاند.
بهگفته آنها «باید از این دستآورد با ارزش پاسبانی کنیم و هر هفته با زندانیان سیاسی ابراز همبستگی کنیم و آن را گسترش دهیم. خلع سلاح حکومت اعدامی، نیازمند اعتراضات فراگیر و سراسری همه بخشهای جامعه علیه اعدام است.»
این دانشجویان تاکید کردهاند که یکی از محورهای اصلی اعتراضات همهروزه کارگران، بازنشستگان، معلمان، دانشجویان، پرستاران و ... باید مبارزه پیگیرانه علیه اعدام باشد.
در این بیانیه آمده است: «تاکید میکنیم که مبارزه متشکلتر و سراسریتر علیه اعدام یکی از تمرکزات ما در مسیر سرنگونی جمهوری اسلامی است.»
این تشکلها و گروهها در پایان بیانیه خودخواستار آن شدهاند که هرگونه همبستگی، ائتلاف و اتحاد سیاسی مبتنی بر «زن زندگی آزادی» و برای سرنگونی رژیم جمهوری اسلامی، باید مبارزه علیه اعدام و لغو همیشگی این حکم قرون وسطایی را جزء اصول ابتدایی خود قرار دهد.
