منابع منطقهای به روزنامه اسرائیل هیوم گفتهاند عربستان سعودی در جریان جنگ ۱۲روزه با ایران، بهطور محرمانه در رهگیری پهپادهای ایرانی مشارکت داشته است.
بالگردهای نظامی سعودی، پهپادهای ایرانی را در حریم هوایی منطقهای از جمله عراق و اردن سرنگون کردند تا مانع ورود آنها به اسرائیل شوند. این عملیات در چارچوب دفاع از تمامیت ارضی عربستان انجام شده است.
محمد خاتمی، رییس دولت اصلاحات با اشاره به جنگ ۱۲ روزه جمهوری اسلامی و اسرائیل اعلام کرد: «اسرائیل با کمک همه جانبه دولت مغرور آمریکا حاکمیت سیاسی ایران را نشانه رفت.»
او افزود: «آمریکا باید گرگ زخمی و درنده اسرائیل را بازدارد و خود نیز به این نتیجه برسد که راهی به جز مذاکره با احترام متقابل وجود ندارد.»
کارشناسان اشاعه تسلیحات هستهای به شبکه ایبیسی نیوز گفتهاند توقف همکاری ایران با آژانس بینالمللی انرژی اتمی پس از حملات آمریکا و اسرائیل، میتواند به «نقطه عطفی» در مسیر هستهای تهران تبدیل شود.
به گفته این کارشناسان، تهران ممکن است به سمت مسیر مخفیانهتری برای ساخت سلاح هستهای حرکت کند که خطر اقدام نظامی را افزایش میدهد.
هنوز ارزیابی دقیقی از خسارات وارده به تأسیسات هستهای ایران در دست نیست.
جان ارات از مرکز کنترل تسلیحات هشدار داده بازسازی پنهانی تاسیسات بدون نظارت آژانس، جهان را در بیخبری کامل قرار میدهد.او گفته پیام تهران این است که در آینده «خطرناکتر» خواهد بود.

منابع آگاه در منطقه خلیج فارس به روزنامه اسرائیلی «اسرائیل هیوم» گفتهاند که در جریان جنگ ۱۲روزه جمهوری اسلامی و اسرائیل، چندین کشور منطقهای از جمله عربستان سعودی بهطور محرمانه در عملیات رهگیری پهپادهای ایرانی مشارکت داشتهاند.
براساس این گزارش، نیروی هوایی عربستان سعودی با اعزام بالگردهای نظامی، پهپادهای ایرانی را در حریم هوایی منطقهای، از جمله بر فراز عراق و اردن، رهگیری و منهدم کرده است. این پهپادها که ممکن بود بهسوی اسرائیل ادامه مسیر دهند، پیش از ورود به قلمرو این کشور سرنگون شدهاند تا از تمامیت ارضی عربستان دفاع شود.
عربستان که یکی از قدرتمندترین ارتشهای منطقه را در اختیار دارد و بخش عمدهای از تسلیحات و سامانههای آن آمریکایی است، از زمان امضای قرارداد کلان تسلیحاتی در سال ۲۰۱۷ با دونالد ترامپ، همکاری نظامی خود را با ایالات متحده گسترش داده است. این توافق در جریان سفر اخیر محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان، نیز توسعه یافته است.
با این حال، عربستان سعودی تاکنون بهطور رسمی دخالت خود را در عملیات رهگیری پهپادهای ایرانی تایید نکرده و حتی در بیانیههایی حملات اسرائیل به خاک ایران را محکوم کرده است.
اما تحلیلگران معتقدند اقدام یک کشور سنی مذهب کلیدی در مقابله با تهدیدات جمهوری اسلامی، حتی بدون اعلام رسمی، نشاندهنده تغییری تاریخی در موازنه منطقهای است. با این حال، ریاض تاکید کرده اجازه استفاده از حریم هواییاش برای حمله به اهدافی در خاک ایران را نخواهد داد.
ائتلاف بینالمللی ۱۲روزه
در طول ۱۲ روز جنگ، چند کشور منطقهای و فرامنطقهای در دفاع از آسمان خاورمیانه مشارکت فعال داشتند. اردن عمدتا از طریق نیروی هوایی خود در حریم هواییاش فعال بود. بریتانیا و فرانسه نیز در عملیاتهای هوایی نقش ایفا کردند. ایالات متحده، در کنار ارتش اسرائیل، گستردهترین مشارکت را داشت؛ از جمله با استفاده از هواپیماها، کشتیها، سامانههای پدافندی پاتریوت و تاد.
جمهوری اسلامی بیش از هزار پهپاد بهسوی اسرائیل پرتاب کرد که اغلب آنها در فاصلهای دور از مرز رهگیری شدند و تنها بخش کوچکی از آنها توسط نیروی هوایی اسرائیل در آسمان این کشور ساقط شدند.
این عملیات مشترک بدون سالها تمرین نظامی، مانورهای مشترک و شبیهسازیهای نظامی میان اسرائیل و کشورهای اروپایی مانند یونان، ایتالیا، فرانسه و بریتانیا ممکن نبود.
در قلب این هماهنگی، ستاد فرماندهی مرکزی ایالات متحده (سنتکام) به رهبری ژنرال مایک کوریلا قرار داشت. او نقش مهمی در ایجاد مکانیسم همکاری عملیاتی میان ارتشهای شرکتکننده ایفا کرد. از زمان پیوستن ارتش اسرائیل به سنتکام، شبکه نظامی هماهنگی میان اسرائیل و کشورهای اروپایی از جمله بریتانیا، فرانسه، یونان، ایتالیا و قبرس ایجاد و تقویت شده است.
یکی از دستاوردهای مهم این چارچوب، ایجاد مرکز فرماندهی و کنترل مشترک آمریکایی است که بهصورت همزمان با تمامی ارتشهای دخیل در ارتباط است. ژنرال کوریلا شخصا در مراحل مختلف جنگ در این مرکز حضور داشت و هماهنگی میان سامانههای هشدار، اطلاعات، رهگیری و فعالسازی پدافند را هدایت میکرد.
سالها آمادهسازی
در ارتش اسرائیل، اداره برنامهریزی بینالمللی در مدیریت روابط با سنتکام و سایر کشورهای شریک نقش محوری دارد. نمایندگان این اداره در تمام یگانها و قرارگاهها حضور دارند و ارتباط دائم با همتایان خارجی را حفظ میکنند.
در سالهای اخیر، میزان تماس میان فرماندهان اسرائیلی و آمریکایی از دیدارهای تشریفاتی ششماهه به گفتوگوهای روزانه، مانورهای مشترک، پروازهای هماهنگ و حتی تبادل اطلاعات امنیتی ارتقاء یافته است.
روسای ستاد ارتش اسرائیل، چه رئیس سابق هرتسی هالوی و چه رئیس فعلی ایال زمیر، روابط نزدیکی با فرماندهان بلندپایه ارتش آمریکا برقرار کردهاند.
ایالات متحده نهتنها نقش پل میان اسرائیل و کشورهای منطقهای را ایفا میکند، بلکه هماهنگکنندهای مؤثر با کشورهای عربی فاقد روابط دیپلماتیک با اسرائیل است.
این همکاریها تنها در جنگ اخیر مورد آزمون قرار نگرفت، بلکه در موجهای پیشین حملات حکومت ایران به اسرائیل در آوریل و اکتبر ۲۰۲۴ نیز، کشورهای غربی در رهگیری، موقعیتیابی و تبادل اطلاعات مشارکت داشتند. اما دامنه عملیات در جنگ ۱۲روزه بسیار گستردهتر بود.
در میان کشورهای منطقه، اردن تنها کشوری بود که بهطور علنی از مشارکت در عملیات رهگیری پهپادها سخن گفت و حتی اعلام کرد که سقوط برخی از این پهپادها در خاک این کشور، خساراتی وارد کرده که نیازمند واکنش بوده است.
فرانسه نیز مشارکت خود را در چارچوب دفاع از منافع خود در اردن اعلام کرد، اما همچنان از هرگونه اشاره عمومی به همکاری با اسرائیل خودداری کرد.
نتایجی که در جنگ اخیر بهدست آمد، میتواند مبنایی برای تحولات سیاسی گستردهتری باشد؛ تحولاتی که شاید بخشی از «معامله بزرگ» ترامپ برای آینده خاورمیانه باشند.
بر اساس گزارش فاکسنیوز، سپاه پاسداران پس از شکستهای نظامی پیاپی با بحرانی جدی و آیندهای مبهم روبهرو شده است.
افشون استوار، تحلیلگر مسائل ایران، میگوید که پروژه بازدارندگی سپاه با موشک، برنامه هستهای و نفوذ منطقهای، عملا فروپاشیده است.
او به تضعیف حزبالله، فلج شدن حماس، کاهش نفوذ در سوریه و نابودی زیرساختهای نظامی و هستهای اشاره کرده است.
این شکستها به گفته او، باعث محدود شدن جای پای منطقهای سپاه شدهاند. در نتیجه، جمهوری اسلامی برای بازنگری در راهبردهای خود تحت فشار فزاینده قرار گرفته است.

به گزارش فاکس نیوز، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، نهادی که «زمانی نیرویی انقلابی و پرنفوذ بود»، پس از مجموعهای از شکستهای نظامی سنگین با بحرانی عمیق و آیندهای نامشخص روبهرو شده است.
افشون استوار، کارشناس مسائل ایران و نویسنده کتاب «پیشتاز امام: دین، سیاست و سپاه پاسداران» به فاکسنیوز گفت: «آنچه سپاه طی ۲۵ سال گذشته برایش تلاش کرد، اساساً از دست رفته است. کارزار آنها برای ساخت بازدارندگی داخلی با موشکها و غنیسازی هستهای و گسترش نفوذ منطقهای از طریق نیروهای نیابتی، عملاً فروپاشیده است.»
به گفته استوار، شکستهای یک سال اخیر از جمله تضعیف حزبالله در لبنان، فلج شدن حماس در غزه، از دست رفتن نفوذ در سوریه و نابودی زیرساختهای نظامی و هستهای در حملات اسرائیل و آمریکا، باعث شده جای پای منطقهای سپاه به شدت محدود شود و رژیم برای بازبینی راهبرد خود تحت فشار قرار گیرد.
بهنام بنطالبلو، مدیر ارشد برنامه ایران در بنیاد دفاع از دموکراسیها هم در گفتوگو با فاکس نیوز تاکید کرد: «سپاه به دلیل بیاعتمادی روحانیون به ارتش ملی وفادار به شاه ایجاد شد. وظیفه اصلی سپاه از ابتدا حفظ و دفاع از انقلاب بود. به همین دلیل، افراطگرایی رژیم تا امروز تداوم یافته و گروگانگیری و تروریسم هم هرگز متوقف نشده است.»
کارشناسان معتقدند روایت ایدئولوژیک «نبرد دائمی با آمریکا و اسرائیل» امروز برای اکثریت مردم ایران جذابیتی ندارد و جامعه به دنبال عادیسازی روابط با غرب است.
استوار در این باره گفت: «بیشتر ایرانیها از مواضع انزواطلبانه رژیم خسته شدهاند و خواهان روابط بهتر با جهان هستند.»
با این حال، سپاه همچنان قدرت گستردهای دارد و پیوندش با روحانیت حاکم بسیار عمیق است. بنطالبلو تاکید کرده که «سپاه و روحانیون شریکان قدرتاند و ایران را سکویی برای صدور انقلاب میبینند.»
این گزارش میافزاید شکستهای اخیر، عملیاتهای اقتصادی و نفوذ سپاه را هم با بحران روبهرو کرده است. تحریمها و حملات سایبری، دسترسی سپاه به منابع مالی و شبکههای بینالمللی را دشوار کرده و بانکهای خارجی به دلیل ترس از تحریمها، از هرگونه همکاری با ایران اجتناب میکنند.
استوار هشدار داده که «سپاه چیزهای زیادی از دست داده و حالا مجبور است منابع محدودش را صرف بازسازی کند. این موضوع فشار مضاعفی بر آنها وارد خواهد کرد.»
با وجود این بحرانها، کارشناسان معتقدند سپاه احتمالاً به دلیل انگیزههای ایدئولوژیک و منافع مادی همچنان وفادار به رژیم باقی خواهد ماند. طالبلو به فاکسنیوز گفته: «سپاه بخشی از نخبهسالاری حاکم است. هرچند بخش زیادی از مغز متفکر راهبردیاش را از دست داده، اما تا زمانی که وضعیت موجود تغییر نکند، وفادار خواهد ماند.»
استوار همچنین هشدار داده که ناکامی سپاه در عملیاتهای منطقهای ممکن است این نهاد را به سرکوب داخلی بیشتر سوق دهد: «امروز نمیتوانند سلاح به غزه بفرستند یا لبنان را کنترل کنند. شاید ترور را امتحان کنند اما بارها شکست خوردهاند. در عوض، سرکوب مردم خودشان کاری است که میتوانند بهراحتی انجام دهند.»
او آینده ایران را بیش از پیش شبیه کره شمالی توصیف کرده و گفت:«ایران ممکن است بیشتر منزوی و استبدادی شود؛ شبیه کره شمالی. اگرچه سقوط رژیم همیشه محتمل است، اما دیکتاتوریها اغلب دوام زیادی دارند.»
در بخش پایانی گزارش، استوار تاکید کرده نسل جدید سپاه که کمتر مذهبی اما همچنان سختگیر است، میتواند مسیر ایران را مشخص کند: «این نسل، جنگ با آمریکا و اسرائیل را در عراق و سوریه آموختهاند و همین جنگ ذهنیت آنها را شکل داده است.»
برخی از نیروهای موسوم به اصلاحطلبان نیز به گفته او در تلاشاند مسیر متفاوتی را دنبال کنند: «آنها میخواهند رژیم را نه از راه تقابل، بلکه از طریق گشایش به جهان حفظ کنند و الگوهایشان بیشتر ویتنام و چین است تا کره شمالی.»
فاکس نیوز نتیجهگیری کرده که سپاه، علیرغم شکستهای پیدرپی، همچنان یک بازیگر کلیدی باقی مانده و مسیر آیندهاش تاثیر زیادی بر سرنوشت جمهوری اسلامی خواهد داشت.





