درپی تنش ترامپ و ایلان ماسک، ارزش سهام تسلا ۱۴ درصد افت کرد
ارزش سهام تسلا در پایان روز با افت ۱۴ درصدی مواجه شد و ۱۵۰ میلیارد دلار از ارزش بازار این شرکت کاسته شد.
ماسک که هماکنون ثروتمندترین فرد جهان و یکی از مهرههای کلیدی در طرح کاهش هزینههای دولت ترامپ است، این هفته «لایحه بزرگ و زیبای» ترامپ را بهشدت مورد انتقاد قرار داد و پس از واکنش ترامپ، اختلافهای ثروتمندترین و قدرتمندترین مردان جهان به تنش کشیده شد.
براساس شاخص میلیاردرهای بلومبرگ، ایلان ماسک پنجشنبه ۱۵ خرداد در پی تنش با ترامپ ۳۴ میلیارد دلار از دارایی شخصی خود را از دست داد.
به گزارش بلومبرگ، این دومین کاهش بزرگ در تاریخ این شاخص است و تنها با افت شدیدتری که ماسک در نوامبر ۲۰۲۱ تجربه کرد قابل مقایسه است.
همزمان با شدت گرفتن درگیری لفظی میان دونالد ترامپ، رییسجمهوری آمریکا، و ایلان ماسک، مدیرعامل تسلا و اسپیسایکس، شماری از قانونگذاران جمهوریخواه در مجلس نمایندگان درباره پیامدهای این منازعه برای حزب هشدار دادهاند.
تروی نهلز، نماینده ایالت تگزاس، با اشاره به موضعگیریهای اخیر ایلان ماسک علیه ترامپ گفت: «این بگو مگوها فایدهای ندارد.» او در گفتوگو با خبرنگاران افزود: «ماسک فردی بااستعداد است، اما این قبیل اظهارات غیرمسئولانه و قطعا مضر است. متوقفش کن. دیوانه شدهای.»
توماس مسی، نماینده جمهوریخواه کنتاکی که ماه گذشته با لایحه اقتصادی ترامپ مخالفت کرده بود، گفت این لایحه اکنون «روی دستگاه تنفس مصنوعی» است و سنا ممکن است آن را به خطر بیندازد.
تیم برچت، عضو جمهوریخواه مجلس نمایندگان، نیز در واکنش به منازعه ترامپ و ماسک گفت: «من در کنار رییسجمهور ترامپ هستم. او رییسجمهور ما و فرمانده کل قوای ماست.» برچت که در گذشته نسبت به برخی برنامههای مالی دولت تردیدهایی داشت.
او افزود: «اگر این لایحه بزرگ و زیبا تصویب نشود، آمریکاییها باید مالیات بیشتری بپردازند.»،«در نهایت مردم از شنیدن این حرفها خسته میشوند. این دعواها دیگر به گوش کسی نمیرود.»
در این میان، وارن دیویدسون، نماینده ایالت اوهایو، برای کاهش تنش میان دو چهره سرشناس جمهوریخواه، از دونالد ترامپ، ایلان ماسک، مایک جانسون، رییس مجلس نمایندگان، جیدی ونس، معاون رییسجمهوری و توماس مسی دعوت کرده است تا در یک شام خصوصی حاضر شوند و اختلافها را حلوفصل کنند. او از ارائه جزئیات درباره واکنش دعوتشوندگان خودداری کرد.
با این حال، برخی قانونگذاران همچنان خوشبین هستند. جیم جردن، نماینده ایالت اوهایو، به سیانان گفت لایحه هزینههای ترامپ تصویب میشود و «همه چیز مرتب خواهد شد.»
چیپ روی، عضو جمهوریخواه مجلس نمایندگان آمریکا، نیز در واکنش به حمایت ماسک از استیضاح ترامپ، گفت: «فکر میکنم بهتر است هر دو طرف تا ده بشمارند.»
با وجود تهدیدهای مکرر اسرائیل برای حمله نظامی پیشدستانه به تاسیسات هستهای ایران، شواهد و اظهارات مقامهای فعلی و سابق آمریکا و اسرائیل نشان میدهد که عامل بازدارنده اصلی، نه توان عملیاتی، بلکه ملاحظات سیاسی، بهویژه نگرانی بنیامین نتانیاهو از واکنش دونالد ترامپ است.
«نتانیاهو از ترامپ میترسد»
در گفتوگویی با نشریه میدلایستآی (Middle East Eye)، آلون پینکاس، دیپلمات پیشین اسرائیلی، با صراحت گفت: «نتانیاهو بهوضوح از ترامپ میترسد. اگر ترامپ احساس کند اسرائیل برخلاف خواست او به ایران حمله کرده، ممکن است اسرائیل را در برابر پاسخ احتمالی ایران تنها بگذارد. این دقیقاً همان چیزیست که نتانیاهو از آن واهمه دارد.»
این اظهار نظر پس از آن بیان شد که ترامپ در ماه مه اعلام کرد به نتانیاهو هشدار داده است حمله به ایران را در میانه مذاکرات هستهای «نامناسب» میداند، زیرا معتقد است که دو طرف به توافقی نزدیک شدهاند.
مقام آمریکایی: اسرائیل همه اهداف را شناسایی کرده
یکی از مقامهای ارشد آمریکایی، که نامش فاش نشده، در گفتوگو با میدلایستآی گفت دولت ترامپ از برنامههای یکجانبه اسرائیل برای حمله به برنامه هستهای ایران بدون دخالت مستقیم آمریکا، متاثر شده است. این برنامهها در دیدارهایی با جان راتکلیف، رئیس سازمان سیا، در آوریل و مه بررسی شدهاند.
او گفت: «اسرائیلیها همه چیزهایی را که میتوانند برای پشتیبانی از سایتهای هستهای ایران از کار بیندازند، شناسایی کردهاند؛ از جمله آب، برق، و دیگر زیرساختها.»
این فرایند در نظامیگری با عنوان تحلیل سامانههای هدف (Target Systems Analysis) شناخته میشود.
مقام پیشین پنتاگون: اسرائیل میتواند تنها عمل کند
بیلال سعب، مقام سابق پنتاگون در دولت نخست ترامپ، نیز به میدلایستآی گفت: «آیا اسرائیل میتواند بهتنهایی حمله کند؟ قطعاً. آنها میتوانند بخش زیادی از برنامه هستهای ایران را مختل کنند، حتی اگر قادر به نابودی کامل آن نباشند.»
او افزود که تمرینهای نظامی اسرائیل و همچنین حملات موفق به سامانههای دفاعی ایران در سال گذشته، گواهی بر این توانایی است.
تحلیلگر آمریکایی: حمله یکجانبه هنوز پرریسک است
در مقابل، آرون دیوید میلر، دیپلمات و تحلیلگر ارشد در اندیشکده کارنگی، با تأکید بر ماهیت خطرناک حمله یکجانبه، گفت: «ما هشت سال شاهد بودیم که بدون توافق، هیچ حملهای از سوی اسرائیل به سایتهای هستهای ایران انجام نشد. این یعنی حمله یکجانبه [که] همواره با خطر و پیامدهای نامشخص همراه است.»
او تصریح کرد که حتی اگر ایران به آستانه تولید سلاح هستهای نزدیک شود، اسرائیل بدون هماهنگی با آمریکا اقدام نخواهد کرد: «نتانیاهو بدون چراغ سبز – یا دستکم چراغ زرد چشمکزن – از آمریکا دست به حمله نمیزند.»
معادلات منطقهای: نگاه خلیجفارس و بیاعتمادی به ترامپ
آلون پینکاس همچنین افزود که اسرائیل نگران سرزنش شدن از سوی متحدان عربیاش در صورت اقدام یکجانبه است: «اگر اسرائیل بهتنهایی حمله کند، عربستان و امارات، در صورت تلافی ایران، او را مقصر خواهند دانست.»
در همین حال، کریستوفر مککالیون از اندیشکده دیفنس پرایوریتیز (Defense Priorities) که به سیاست «اول آمریکا» ترامپ نزدیک است، گفت: «میتوان تصور کرد ترامپ نه بهخاطر توافق هستهای، بلکه برای دور نگه داشتن آمریکا از جنگ با ایران، با اسرائیل زاویه پیدا کند.»
بررسی موضعگیریهای متعدد از مقامهای نظامی، اطلاعاتی، و دیپلماتیک نشان میدهد که اسرائیل اگرچه از توان عملیاتی برای حمله برخوردار است، اما تردیدهای سیاسی، نداشتن تضمین حمایت آمریکا در صورت تلافی ایران، و نگرانی از ایجاد شکاف در روابط منطقهای، در حال حاضر اسرائیل را از عبور از خط قرمز حمله نظامی به ایران بازداشته است. از نگاه تحلیلگران، این وضعیت شکننده است و ممکن است با شکست مذاکرات یا تغییر رفتار واشنگتن بهسرعت تغییر کند.
وال استریت ژورنال به نقل از منابع آگاه گزارش داد جمهوری اسلامی با هدف تقویت توان نظامی خود و تامین سوخت صدها موشک بالیستیک، هزاران تن نیترات آمونیوم کلرات از چین سفارش داده است.
طبق این گزارش، محمولههای نیترات آمونیوم کلرات طی ماههای آینده به ایران خواهد رسید و میتواند سوخت صدها موشک بالیستیک را تامین کند.
این گزارش افزود: شرکت ایرانی «پیشگامان تجارت رفیع نوین» طی ماههای اخیر محمولههای نیترات آمونیوم کلرات را از شرکت هنگکنگی «لاین کامادیتیز» سفارش داده است.
به گفته یک منبع آگاه، بخشی از محمولههای نیترات آمونیوم کلرات احتمالا به گروههای نیابتی همپیمان ایران، از جمله حوثیها در یمن، منتقل خواهد شد.
والاستریت ژورنال پنجشنبه ۱۵ خرداد بهنقل از منابع آگاهی که نام آنها را اعلام نکرد، گزارش داد که تهران در میانه مذاکرات هستهای پرتنش با آمریکا، به دنبال بازسازی توان نظامی خود است و هزاران تُن از مواد مورد نیاز برای تولید موشکهای بالستیک را به چین سفارش داده است.
بهنوشته والاستریت ژورنال، این محمولهها شامل «آمونیوم پرکلرات» است، که به گفته منابع قرار است در ماههای آینده به ایران برسد. آمونیوم پرکلرات ماده اصلی برای تولید سوخت جامد موشکهای بالستیک ایران است.
این روزنامه در گزارش خود افزوده است که بخشی از این مواد به احتمال زیاد برای گروههای شبهنظامی متحد جمهوری اسلامی در منطقه از جمله حوثیها در یمن ارسال خواهد شد.
بهنوشته والاستریت ژورنال، جمهوری اسلامی همزمان با پیشبرد گفتوگوهای هستهای پرتنش با دولت آمریکا، به دنبال تقویت متحدان منطقهای و بازسازی زرادخانه موشکی خود است. تهران در عین حال به توسعه ذخایر اورانیوم غنیشده تا مرز درجه تسلیحاتی ادامه داده و بهصراحت اعلام کرده حاضر به مذاکره بر سر برنامه موشکیاش نیست.
دونالد ترامپ، رییسجمهوری آمریکا، چهارشنبه ۱۴ خرداد گفت در تماسی تلفنی با ولادیمیر پوتین، رییسجمهوری روسیه، درباره مذاکرات با جمهوری اسلامی گفتوگو کرده است.
او گفت: «زمان برای تصمیمگیری ایران درباره سلاح هستهای رو به پایان است.»
بهنوشته والاستریت ژورنال، یک شرکت ایرانی به نام «پیشگامان تجارت رفیع نوین» در ماههای گذشته سفارشی را در شرکتی در هنگکنگ به نام «لاین کامادیتیز هولدینگز» ثبت کرده است.
مدیر این شرکت هنگکنگی، نمایندگان شرکت ایرانی و نیز نمایندگی جمهوری اسلامی در سازمان ملل به درخواست این روزنامه برای اظهار نظر پاسخ ندادهاند.
سخنگوی وزارت امور خارجه چین نیز به والاستریت ژورنال گفت از این قرارداد اطلاعی ندارد و افزود: «چین همیشه بر صادرات اقلامی با کاربرد نظامی نظارتی سختگیرانه دارد و به تعهدات بینالمللی خود پایبند است.»
جمهوری اسلامی میکوشد «محور مقاومت» خود را پس از سقوط حکومت بشار اسد در سوریه و آسیبهایی جدی که به گروههایی مانند حزبالله در لبنان، حماس در غزه وارد شد بازسازی کند. حملات آمریکا و اسرائیل به مواضع حوثیها در یمن نیز موجب تضعیف این گروه شده، هرچند تهدیدات آنها علیه اسرائیل همچنان ادامه دارد.
منابع مطلع به والاستریت ژورنال گفتهاند که جمهوری اسلامی اخیراً موشکهای بالستیک را به گروههای شیعه در عراق منتقل کرده است؛ گروههایی که پیش از این نیز به نیروهای آمریکایی و اسرائیلی حمله کردهاند. این انتقالات پیشتر از سوی روزنامه تایمز لندن نیز گزارش شده بود.
پس از ترور قاسم سلیمانی از سوی آمریکا در سال ۲۰۲۰، گروههای شبهنظامی شیعه در عراق دستکم ۱۲ موشک بالستیک به پایگاه عینالاسد آمریکا شلیک کردند.
مقامهای آمریکایی میگویند جمهوری اسلامی یکی از بزرگترین برنامههای موشکی منطقه را دارد. آمونیوم پرکلرات بهعنوان یک اکسیدکننده، عنصر اصلی در سوخت جامد موشکهای بالستیک موثر ایران محسوب میشود.
اوایل امسال، دو کشتی ایرانی که در چین پهلو گرفته بودند، بیش از هزار تُن سدیم پرکلرات را که از آن در ساخت آمونیوم پرکلرات استفاده میشود، بارگیری کردند. بنابر گزارشها این مواد که در اواسط فوریه و اواخر مارس به بنادر ایران رسید برای تامین سوخت حدود ۲۶۰ موشک برد کوتاه کافی بوده است.
انفجار مهیب در بندر رجایی خسارات جانی و مالی بسیاری بر جای گذاشت
قرارداد جدید برای واردات آمونیوم پرکلرات در حجمی بزرگتر، بنا به گفته یکی از مقامات، توانایی تولید سوخت لازم برای حدود ۸۰۰ موشک را فراهم میکند. این قرارداد ماهها پیش، احتمالاً قبل از آنکه ترامپ پیشنهاد مذاکرات هستهای را در اوایل مارس به رهبر جمهوری اسلامی ارائه کند، امضا شده است.
وزارت خزانهداری آمریکا در ۲۹ آوریل شش فرد و شش نهاد در ایران و چین را بهدلیل مشارکت در تهیه مواد اولیه موشکهای بالستیک، از جمله سدیم پرکلرات، تحریم کرد. دو هفته بعد، تحریمهایی دیگر علیه نهادها و اشخاصی در چین و هنگکنگ اعمال شد.
وزارت امور خارجه آمریکا اعلام کرده است: «افراد و نهادهای چینی از برنامه موشکی ایران و همچنین از تولید موشکها و پهپادهای حوثیها حمایت کردهاند و به همین دلیل ما به شناسایی و تحریم آنها ادامه میدهیم.»
در نوامبر ۲۰۲۲، نیروی دریایی آمریکا اعلام کرد در خلیج عمان یک کشتی را توقیف کرده که حامل بیش از ۷۰ تُن آمونیوم پرکلرات بوده است؛ مسیری که بهطور معمول جمهوری اسلامی از آن برای ارسال سلاح به حوثیها استفاده میکند.
در اکتبر گذشته، اسرائیل با هدف قرار دادن حدود ۱۲ دستگاه «میکسر سیارهای» مورد استفاده در تولید سوخت موشک، به توانایی جمهوری اسلامی در ساخت موشکهای سوخت جامد بهشدت آسیب زد.
والاستریت ژورنال در ادامه گزارش خود به نقل از یک مقام مطلع افزوده است که جمهوری اسلامی ایران کار تعمیر این میکسرها را آغاز کرده است و به همین دلیل از بخشی از مواد وارداتی احتمالاً در داخل کشور استفاده خواهد شد و بخشی از آن نیز به گروههایی مانند حوثیها منتقل خواهد شد.
این روزنامه در پایان گزارش خود نوشته است:«نگهداری این مواد قابل اشتعال با خطرات بالایی همراه است. در ماه آوریل، یک انفجار در بندر رجایی، که بخش عمدهای از تجارت کانتینری ایران را مدیریت میکند، دهها کشته برجای گذاشت. رسانههای دولتی گزارش دادند که این انفجار در اثر نگهداری نامناسب مواد منفجره از سوی یکی از واحدهای نیروی قدس سپاه رخ داده است. به گفته یکی از مقامات، بخشی از سدیم پرکلرات وارداتی نیز در همین انفجار از بین رفته است.»
استیو بنن، مشاور پیشین دونالد ترامپ و از منتقدان جدی ایلان ماسک، اعلام کرد که به رییسجمهوری توصیه میکند تمامی قراردادهای این میلیاردر فناوری را لغو و تحقیقاتی رسمی را علیه ثروتمندترین فرد جهان آغاز کند.
او گفت: «آنها باید بهطور رسمی وضعیت مهاجرتی ماسک را بررسی کنند، زیرا من بهشدت معتقدم او یک بیگانه غیرقانونی است و باید فوراً از کشور اخراج شود.»
