همزمان با تشدید تلاشهای دیپلماتیک برای پایان دادن به جنگ اوکراین، نخستوزیر بریتانیا و رییسجمهوری آمریکا درباره روند صلح گفتوگو کردند، این در حالی است که روسیه اعلام کرده تغییرات پیشنهادی اروپا و اوکراین در طرحهای آمریکا، چشمانداز صلح را بهبود نمیدهد.
دفتر نخستوزیری بریتانیا اعلام کرد کییر استارمر، نخستوزیر این کشور، یکشنبه ۳۰ آذر در تماس تلفنی با دونالد ترامپ، رییسجمهوری آمریکا، درباره تلاشها برای دستیابی به «پایانی عادلانه و پایدار» برای جنگ اوکراین گفتوگو کرده است.
به گفته داونینگاستریت، دو طرف در این تماس درباره وضعیت جنگ و نقش «ائتلاف داوطلبان» شامل کشورهایی که متعهد به حمایت از اوکراین در چارچوب هر توافق صلح احتمالی هستند، تبادل نظر کردند.
استارمر در این تماس، اقدامات این ائتلاف برای تضمین اجرای هر توافق صلح را تشریح کرده است.
این تماس پس از آن انجام شد که مقامهای آمریکایی و روسی شنبه در فلوریدا دیدار کردند.
این مذاکرات در ادامه گفتوگوهای جمعه میان مقامهای آمریکا، اوکراین و کشورهای اروپایی برگزار شد؛ رایزنیهایی که با هدف بررسی طرحهای پیشنهادی برای پایان جنگ انجام شده است.
دولت آمریکا در حالی تلاش دارد دو طرف را به توافق نزدیک کند که خبرگزاری رویترز یکشنبه ۳۰ آذر به نقل از شش منبع آگاه نوشت گزارشهای اطلاعاتی آمریکا همچنان هشدار میدهند که رییسجمهوری روسیه، اهداف خود را برای تصرف تمام اوکراین و بازپسگیری بخشهایی از اروپا که متعلق به امپراتوری شوروی سابق بود، رها نکرده است.
موضع منفی مسکو به تغییرات اروپا و اوکراین
به گزارش رویترز، مقامهای آمریکایی یکشنبه ۳۰ آذر گفتند این عملیات دومین مورد در تعطیلات آخر هفته جاری و سومین تعقیب یا توقیف نفتکش در کمتر از یک هفته است.
یکی از این مقامها گفت نفتکش مورد نظر تحت تحریم قرار دارد.
کاخ سفید تا زمان انتشار این گزارش به درخواست رویترز برای اظهار نظر پاسخ نداده است.
خبرگزاری رویترز شنبه به نقل از سه مقام آمریکایی گزارش داد ایالات متحده در آبهای بینالمللی در نزدیکی سواحل ونزوئلا دست به توقیف یک کشتی زده است.
این مقامها بدون اعلام محل دقیق توقیف کشتی گفتند گارد ساحلی آمریکا هدایت این عملیات را بر عهده دارد.
دولت ونزوئلا شنبه در واکنش به توقیف یک نفتکش در آبهای بینالمللی از سوی ایالات متحده، این اقدام را «دزدی دریایی بینالمللی» توصیف و اعلام کرد که موضوع را از طریق شورای امنیت سازمان ملل و دیگر نهادهای بینالمللی پیگیری خواهد کرد.
این تحولات پس از آن رخ میدهد که دونالد ترامپ، رییسجمهوری آمریکا، هفته گذشته از اعمال «محاصره» علیه تمامی نفتکشهای تحریمشدهای که وارد یا از ونزوئلا خارج میشوند، خبر داد.
کارزار فشار دولت ترامپ علیه نیکلاس مادورو، رییسجمهوری ونزوئلا، شامل افزایش حضور نظامی آمریکا در منطقه و انجام بیش از دو دهه حمله نظامی به شناورها در اقیانوس آرام و دریای کارائیب در نزدیکی ونزوئلا بوده است؛ حملاتی که به گفته مقامهای آمریکایی دستکم ۱۰۰ کشته بر جا گذاشته است.
کوین هَسِت، رییس شورای اقتصاد ملی کاخ سفید یکشنبه گفت دو نفتکشی که پیشتر توقیف شدند، در بازار سیاه فعالیت میکردند و نفت را به کشورهای تحت تحریم منتقل میکردند.
او افزود این اقدامات تاثیر قابلتوجهی بر قیمت نفت در آمریکا نخواهد داشت و گفت: «فقط چند کشتی هستند و کشتیهای بازار سیاهاند.»
با این حال، یک معاملهگر نفت گفت این توقیفها ریسکهای ژئوپولیتیکی را افزایش میدهد و احتمال دارد با آغاز معاملات آسیایی در دوشنبه، باعث رشد قیمت نفت شود؛ هرچند به گفته او، انتظارها درباره پایان جنگ اوکراین میتواند مانع افزایش شدید قیمتها شود.
به گزارش خبرگزاری رویترز، دولت دونالد ترامپ انتشار این اسناد را نشانهای از شفافیت قضایی توصیف کرد، اما شماری از نمایندگان جمهوریخواه و چهرههای رسانهای محافظهکار اعلام کردند حجم بالای بخشهای حذفشده و شمار محدود اسناد منتشرشده، نه تنها ابهامات را برطرف نکرد، بلکه میتواند به تداوم جنجال سیاسی پیرامون این پرونده منجر شود.
اسناد منتشرشده که در دو مرحله جمعه و شنبه ۲۸ و ۲۹ آذر در اختیار عموم قرار گرفت، شامل ۳۰۰ هزار صفحه از مدارک، تصاویر و اسناد مرتبط با تحقیقات وزارت دادگستری آمریکا درباره اپستین بود.
با این حال، بخش قابلتوجهی از این مدارک بهطور کامل یا گسترده سانسور و در برخی موارد، دهها صفحه بهطور کامل سیاه شدهاند.
برایان دارلینگ، استراتژیست جمهوریخواه و از دستیاران پیشین سنای آمریکا، گفت این شیوه انتشار «آتش جنجال را شعلهورتر » کرد.
او افزود این پرونده «یک ریسک سیاسی برای جمهوریخواهان در آستانه انتخابات میاندورهای» است.
منتقدان همچنین تاکید کردند انتشار ناقص اسناد با قانون دوحزبی مصوب کنگره که وزارت دادگستری را ملزم به افشای کامل اسناد مرتبط با این پرونده کرده بود، همخوانی ندارد. این قانون تنها در مواردی مانند تهدید امنیت ملی یا حفاظت از هویت قربانیان، اجازه حذف بخشهایی از اسناد را میدهد.
پرونده جفری اپستین از سالها پیش بهدلیل ارتباط این سرمایهدار با چهرههای بانفوذ سیاسی و اقتصادی در آمریکا و خارج از این کشور، به یکی از جنجالیترین پروندههای قضایی تبدیل شد. اپستین که به اتهام قاچاق جنسی افراد زیر سن قانونی تحت پیگرد قرار داشت، سال ۲۰۱۹ در زندان جان باخت، مقامهای قضایی دلیل مرگ او را خودکشی اعلام کردند.
در ماههای اخیر، کنگره آمریکا با رای قاطع، وزارت دادگستری را موظف کرد تمامی اسناد مربوط به این پرونده را منتشر کند. همزمان، دموکراتهای مجلس نمایندگان مجموعهای از تصاویر جدید مرتبط با اپستین را منتشر کردند که در برخی از آنها ترامپ نیز دیده میشود؛ اقدامی که بار دیگر این پرونده را به کانون مناقشات سیاسی بازگرداند.
نگرانی جمهوریخواهان از تبعات انتخاباتی
برخی تحلیلگران گفتند تداوم ابهام در پرونده اپستین میتواند به بیاعتمادی بخشی از پایگاه رایدهندگان محافظهکار دامن بزند.
به گفته ریچل بلوم، استاد علوم سیاسی دانشگاه اوکلاهما، در صورت تداوم این وضعیت ترامپ در معرض این خطر قرار دارد که به بخشی از همان ساختاری تبدیل شود که هوادارانش به آن «بیاعتماد» هستند.
در همین حال، مارجوری تیلور گرین، نماینده جمهوریخواه کنگره، در شبکه اجتماعی ایکس نوشت واکنشها به انتشار این اسناد نشان میدهد برخی از حامیان جنبش مگا «خشمگیناند و در حال فاصله گرفتن هستند.»
مقامهای وزارت دادگستری آمریکا اعلام کردند حجم گسترده اسناد و ضرورت حفاظت از قربانیان، روند انتشار را کند کرده است و اسناد بیشتری در هفتههای آینده منتشر خواهد شد.
گراهام یکشنبه ۳۰ آذر در گفتوگو با رسانهها در تلآویو، از وجود شواهدی خبر داد که حاکی از تلاش جمهوری اسلامی برای غنیسازی اورانیوم و احیای برنامه موشکی خود است.
او گفت جمهوری اسلامی «نیت خوبی» ندارد و افزود: «ما تاسیسات هستهای ایران را نابود کردیم، اما تمایل ایران برای دستیابی به سلاح هستهای را از بین نبردیم. رژیم ایران هیچ تغییری نکرده است. آنها همچنان میخواهند همه یهودیان را بکشند، آمریکا را شیطان بزرگ میدانند و بهزعم خود به پاکسازی اسلام میاندیشند.»
این سناتور جمهوریخواه تاکید کرد: «تنها زبانی که اسلامگرایی افراطی میفهمد، زور است.»
منابع مطلع شنبه ۲۹ آذر به ایراناینترنشنال گفتند نهادهای اطلاعاتی غربی تحرکات غیرمعمولی را از سوی نیروی هوافضای سپاه پاسداران شناسایی کردهاند که یگانهای پهپادی، موشکی و پدافند هوایی جمهوری اسلامی را دربر میگیرند.
شبکه انبیسینیوز هم در همین روز گزارش داد مقامهای اسرائیلی معتقدند جمهوری اسلامی در حال گسترش برنامه موشکهای بالستیک خود است و قصد دارند در دیدار آتی بنیامین نتانیاهو با دونالد ترامپ، گزینههایی را برای پیوستن یا کمک واشینگتن به اسرائیل در حمله احتمالی به ایران، به رییسجمهوری آمریکا ارائه دهند.
سال از میان برداشتن «آدم بد»
گراهام در دیدار با نتانیاهو در اورشلیم گفت «برای یک هدف» به اسرائیل آمده و آن اطمینان از این موضوع است که ۲۰۲۶ «سال صلح و از میان برداشتن آدم بد» باشد.
او توضیحات بیشتری درباره «آدم بد» ارائه نکرد، اما پیشتر گزارشهایی درباره تلاش اسرائیل برای هدف گرفتن علی خامنهای، رهبر جمهوری اسلامی، در جریان جنگ ۱۲ روزه با جمهوری اسلامی منتشر شده است.
دونالد ترامپ، رییسجمهوری آمریکا، ششم تیرماه پس از برقراری آتشبس و پایان جنگ ۱۲ روزه اعلام کرد که او خامنهای را از «مرگی بسیار زشت و خفتبار» نجات داده است.
او در تروث سوشیال، شبکه اجتماعی خود، نوشت: «من دقیقا میدانستم او در کجا پنهان شده بود، و اجازه ندادم که اسرائیل یا نیروهای مسلح ایالات متحده – که بیهیچ شکی بزرگترین و نیرومندترین ارتش جهان هستند – جان او را بگیرند.»
ترامپ در ادامه افزود: «من او را از مرگی بسیار زشت و خفتبار نجات دادم، آیا لازم نیست او بگوید: متشکرم، رییسجمهوری ترامپ؟»
اوایل آذرماه اسماعیل خطیب، وزیر اطلاعات، نیز اعلام کرد «دشمن» در پی هدف قرار دادن رهبر جمهوری اسلامی است.
همزمان با این اظهارات گراهام، ایال زمیر، رییس ستاد ارتش اسرائیل، اعلام کرد این کشور در مقابله با دشمنانش به «هر جا که لازم باشد»، حمله خواهد کرد.
پایگاه خبری تایمز اسرائیل این اظهارات را اشارهای به ضرورت حمله مجدد به جمهوری اسلامی دانست.
مسلح شدن دوباره حماس و حزبالله
گراهام در بخشی از گفتوگوی خود با رسانهها در تلآویو، تاکید کرد اگر حزبالله سلاحهای سنگین خود را کنار بگذارد، این اقدام «نعمتی بزرگ برای لبنان و منطقه» خواهد بود.
او در عینحال هشدار داد اگر حزالله خلع سلاح داوطلبانه را نپذیرد، در آینده باید کارزار و عملیاتی نظامی برای تحقق این هدف با مشارکت لبنان، اسرائیل و آمریکا شکل بگیرد؛ مشابه آنچه علیه جمهوری اسلامی شکل گرفت.
این سناتور آمریکایی در دیدار با نتانیاهو هم گفت: «حماس در حال خلع سلاح نیست بلکه آنها در حال تسلیح مجدد هستند و برداشت من این است که آنها تلاش میکنند قدرت خود را تثبیت کنند، نه اینکه آن را در غزه واگذار کنند.»
او همچنین با اشاره به تلاش حزبالله برای «تولید سلاح بیشتر»، این وضعیت را غیرقابل قبول توصیف کرد.
نتانیاهو در واکنش به این اظهارات گفت که گراهام «در هر دو مورد درست میگوید».
در آبانماه، نتانیاهو گفته بود اسرائیل برای دستیابی به هدفی که با ترامپ بر سر آن توافق شده، یعنی خلع سلاح حماس و غیرنظامی کردن غزه و حفظ کامل امنیت خود، با واشینگتن همکاری میکند.
او قبل از آن نیز گفته بود حماس باید سلاحهایش را تحویل دهد و خلع سلاح شود، وگرنه «جهنم برپا خواهد شد».
نخست وزیر اسرائیل همچنین گفته است که این کشور هر کاری که برای جلوگیری از بازسازی توان حزبالله لازم است، انجام خواهد داد و در غزه نیز همین کار را میکند.
دیدار گراهام و نتانیاهو حدود یک هفته پیش از دیدار نتانیاهو و ترامپ در فلوریدا صورت گرفته است.
قرار است در نشست رهبران اسرائیل و آمریکا درباره آینده آتشبسهای شکننده در غزه و لبنان گفتوگو شود.
العربیه یکشنبه ۳۰ آذر گزارش داد با آنکه جمهوری اسلامی در دو سال گذشته با حملات پی در پی اسرائیل به حزبالله لبنان و همچنین سقوط حکومت بشار اسد در سوریه ضربات سختی متحمل شده، اما بار دیگر بهطور فعال هم به تسلیح بازوهایش در منطقه و هم بازسازی برنامه موشکی خود روی آورده است.
یک مقام آمریکایی به العربیه گفت جمهوری اسلامی از همه راههای ممکن برای ارسال این سلاحها به نیروهای نیابتی خود استفاده میکند؛ یعنی همچون روند سالهای اخیر، هم مسیر زمینی را به کار میگیرد و هم بنادر و سواحل دریایی را.
او افزود: «برآورد ما این است که ایران، تسلیح بازوها و شبهنظامیان را از اولویتهای خود میداند.»
العربیه به نقل از مقامهای رسمی و منابعی در آمریکا نوشت تهران سلاحها را برای شبهنظامیان وابسته به خود در عراق از جمله از طریق قاچاقچیانی ارسال میکند که در اقلیم کردستان فعال هستند.
با وجود حضور نظامی آمریکا در منطقه مرزی و راهبردی التنف برای قطع مسیر قاچاق، شبهنظامیان وابسته به جمهوری اسلامی مسیرهای جایگزین پیدا کردهاند و سلاح را به شمالشرق سوریه میرسانند.
این منطقه هم تحت کنترل نیروهای دموکراتیک سوریه (قسد) است که متحد واشینگتن محسوب میشوند و هم نیروهای آمریکایی در آن حضور دارند، و همین موضوع کار آمریکا را پیچیده کرده است.
برخی، قسد را به ارتباط با عناصر حکومت اسد، جمهوری اسلامی و شبهنظامیان وابسته به آن متهم میکنند.
منابع العربیه در آمریکا گفتند قسد یا قاچاقچیانی که در مناطق تحت کنترلشان فعالیت میکنند، این عملیات را برای منافع مالی و گاهی به دلایل سیاسی انجام میدهند.
به گفته این منابع، کردهای ساکن شمالشرقی سوریه احساس میکنند از سوی ترکیه در شمال تحت فشارند و دولت جدید سوریه قصد دارد کنترل مناطق آنها را در دست بگیرد و آنها را به ارتش سوریه ملحق کند.
این موضوع به اعتقاد آنان به «از دست رفتن استقلالشان» میانجامد.
حزبالله در آن سوی مرزها فعال است
به گفته العربیه، حزبالله که در دهههای گذشته شبکههای گستردهای در سوریه داشت، طی یک سال گذشته توانسته بخش قابل توجهی از فعالیتهای خود را حفظ کند و از مسیرهای مختلف در خاک سوریه برای دریافت سلاح از ایران بهره ببرد.
برآورد آمریکاییها نشان میدهد یکی از عوامل باز ماندن مسیرهای قاچاق این است که دولت جدید سوریه هنوز توان روشن و کافی برای کنترل کامل قلمرو خود ندارد و ساختار فرماندهی و کنترل آن ضعیف است.
در ماههای اخیر سوریه بارها از کشف و متلاشی کردن باندهای قاچاق اسلحه در داخل خاک خود خبر داده است.
با اینحال، تکمیل این ساختار شاید سالها زمان ببرد تا دولت جدید بتواند مرزهایش را مهار و از قاچاق از طریق خاک سوریه جلوگیری کند.
در مرز لبنان و سوریه نیز دهها مسیر وجود دارد که حزبالله از آنها برای جابهجایی سلاح استفاده میکند.
منابع امنیتی لبنان میگویند حزبالله موفق میشود سلاح و مهمات را از طریق مرزهای سوریه به لبنان قاچاق کند و مسیر اصلی بازتسلیح این گروه همچنان خاک سوریه است.
ارتش لبنان تا حد زیادی درگیر کنترل اوضاع در جنوب کشور است و نیروهای امنیتی لبنان عملا توان بستن گذرگاههای مرزی با سوریه را ندارند.
منابع امنیتی آمریکا تاکید کردند تهران از بنادر لبنان نیز استفاده میکند.
به گفته آنها، مقامهای لبنانی برای جلوگیری از استفاده جمهوری اسلامی و حزبالله از بنادر بزرگ و کوچک در سواحل لبنان، به زمان و ارادهای جدی نیاز دارند.
یک مقام آمریکایی گفت: «ایالات متحده در حال تلاش برای بازدارندگی ایران از قاچاق سلاح به شبهنظامیان وابسته به خود در منطقه است و همزمان با همه طرفها، از جمله ارتش لبنان، دولت سوریه و حتی دولتهای دیگری در منطقه مانند اردن و عراق، برای حفاظت از مرزها همکاری میکند.»
در همین حال، کرملین اعلام کرد اصلاحات پیشنهادی اروپا و اوکراین در پیشنویس طرحهای آمریکا، شانس دستیابی به صلح را افزایش نمیدهد.
یوری اوشاکوف، دستیار سیاست خارجی ولادیمیر پوتین، رییسجمهوری آمریکا گفت این تغییرات «امکان دستیابی به صلح بلندمدت را بهبود نمیبخشد».
او افزود این ارزیابی بدون بررسی نسخه نهایی مکتوب انجام شده است.
اوشاکوف این اظهارات را پس از دیدار کیریل دیمیتریف، نماینده ویژه پوتین، با استیو ویتکاف، نماینده ویژه ترامپ، و جرد کوشنر، داماد ترامپ در فلوریدا بیان کرد.
مسکو بر این باور است که رهبران اروپایی با افزودن شروطی که از نظر روسیه غیرقابلپذیرش است، تلاش میکنند روند مذاکرات را مختل کنند.
در مقابل، اوکراین و کشورهای اروپایی تاکید دارند که نباید به روسیه اجازه داده شود از جنگ به اهداف راهبردی خود برسد.
