چمران روز سوم مرداد در حاشیه جلسه شورای شهر تهران به فرونشست بزرگراه آزادگان و تذکر یکی از اعضا در جلسه قبل اشاره کرد و گفت: «فرونشستهای دیگر به دلیل استفاده زیاد از آبهای زیرزمینی است اما فرونشست بزرگراه آزادگان به خاطر سرقت لوله آب اتفاق افتاده است.»
اشاره او به سخنان اخیر میثم مظفر، رییس کمیته بودجه و نظارت مالی شورای شهر تهران است که هشدار داده بود وضعیت فرونشست در اتوبان آزادگان بحرانی است.
به گفته مظفر، این بزرگراه دو ماه پیش در «لاین تندرو دچار فرونشست در ابعاد شش در شش متر و به عمق یکونیم متر» شده که شهرداری منطقه آن را «به صورت موقت با ۱۲ میکسر بتن پر کرده است» اما ممکن است هر لحظه بحرانی با تلفات جانی و تخریبهای زیرساختی اساسی و غیرقابل جبران رخ دهد.
رییس کمیته بودجه و نظارت مالی شورای شهر تهران از «اشباع و سنگین شدن خاک» به عنوان یکی از دلایل نشست لوله و خاک در این بزرگراه نام برد که به وضوح منجر به «اعوجاج زمین» در طول گسترده و قابل مشاهده و نیز شکستگی لوله در چند نقطه شده است.
مظفر همچنین با اشاره به دلایل دیگر فرونشست بزرگراه آزادگان یادآور شد: «در برخی قسمتها در طول مسیر، لوله و تجهیزات شهری مربوطه مورد سرقت قرار گرفته است.»
روز سهشنبه چمران هم این نکته را تایید کرد و با اشاره به «سرقت لولههای آب و سیم و کابلهای برق» گفت: «متاسفانه پس از سرقت قطعاتی از پل هوایی، کابلهای برق و دریچههای آب در سطح شهر، شاهد سرقت لولههای آب هستیم.»
در سالهای اخیر خبرهای زیادی از قطع برق یک منطقه یا اختلال در آن به دلیل «دزدیدن» سیمهای برق منتشر شده که به گفته ناظران، ناشی از گسترش فقر بوده است.
زمستان ۱۴۰۰ هم رضا اکبری، معاون سازمان راهداری، از افزایش سرقت از تجهیزات جادههای ایران خبر داده و گفته بود چون سارقان از اقشار فقیر جامعه هستند، مجازات آنها عملا ممکن نیست.
اکبری همچنین هشدار داده بود سرقت تابلوها و علایم و تجهیزات جادهای نیز هم در استانهایی چون سیستان و بلوچستان و کرمان و هم در حوالی پایتخت، افزایشی چشمگیر داشته است.
اکنون اما سرقت موارد اینچنینی به لولههایی رسیده که آب در آنها جریان دارد و از سوی دیگر بحرانهایی چون فرونشست را تشدید میکند.
تنشهای آبی و فرونشست زمین اما علاوه بر تهران، دیگر شهرهای ایران را هم تهدید میکند؛ هر چند اطلاعاتی شفاف و دقیق درباره محلات و شهرهای در معرض خطر ارائه نشده است.
هفته گذشته محمدرضا هاشمی، استاندار سمنان، از وجود ۶۵۰ کیلومتر ریل راهآهن در این استان خبر داده بود که به علت «فرونشست زمین در مسیر ریل» نگرانی و تهدید جدی آن را تهدید میکند.
مقامهای ادارهکل محیط زیست نظرآباد هم گفته بودند در استان البرز «سالانه تا ٢٣ سانتیمتر فرونشست زمین» اتفاق میافتد.
در پایتخت اما شرایط به دلیل تمرکز بیشتر جمعیت و دیگر عوامل، بحرانیتر است بهطوری که به گفته حسن زحمتکش، مدیر دفتر حفاظت و بهرهبرداری از منابع آب شرکت آب منطقهای تهران، به دلیل شدیدتر شدن بحران فرونشست زمین در مناطق مختلف استان تهران، «پدیده زلزله خاموش» خانههای مسکونی را تهدید میکند.
به گفته او، در دو بخش جنوب غرب و شرق استان پدیده فرونشست زمین را به صورتی جدیتر میتوان دید.
پیش از این اسنادی درباره فرونشستهای زمین در مناطق مختلف ایران به ایراناینترنشنال رسیده است که نشان میدهند همزمان با بحرانیتر شدن فرونشستها، جمهوری اسلامی به عمد اطلاعات در این زمینه را از دید عموم مردم پنهان میکند.
یکی از این اسناد نامهای «خیلی محرمانه» از علی جاویدانه، سرپرست سازمان نقشهبرداری کشور به وزیر جهاد کشاورزی است که در تاریخ سوم بهمن سال گذشته فرستاده شده.
در این نامه با عنوان «اعلام تغییرات نرخ و پهنه فرونشست زمین در شهر تهران و نواحی اطراف آن» آمده است که ۵۵۰ کیلومتر مربع مساحت تهران و نواحی اطراف این شهر دچار فرونشست زمین است.
تهران، چهاردانگه، صباشهر، نسیمشهر، اسلامشهر، گلستان، شاهدشهر، فردوسیه، وحیدیه، شهریار و ملارد در استان تهران و همچنین ماهدشت در استان البرز جزو مناطقیاند که در این نامه از آنها به عنوان مناطق دارای فرونشست نام برده شده است.
بر اساس اظهارات مقامهای رسمی جمهوری اسلامی ۴۹ درصد جمعیت کشور یعنی ۳۹ میلیون نفر از مردم ایران در معرض خطر ناشی از فرونشست زمین هستند.
همچنین بر اساس آمار سال ۹۵، تعداد کل واحدهای مسکونی فاقد اسکلت واقع در پهنههای فرونشستی زمین، چهار میلیون و ۲۴۰ هزار واحد برآورد شده است.
استانهای تهران، خراسان رضوی و اصفهان دارای بیشترین جمعیت در معرض خطر فرونشست زمین هستند.
ارزیابیها نشان میدهند وضعیت کلانشهر اصفهان در مقایسه با سایر شهرهای کشور بحرانیتر است.
