جعفر پناهی، فیلمساز، پیام تسلیت وزیر فرهنگ و ارشاد جمهوری اسلامی برای درگذشت بهرام بیضایی، کارگردان و نمایشنامهنویس سرشناس ایرانی، را «اعترافنامهای ناخواسته به جنایتی فرهنگی» توصیف کرد.
پناهی دوشنبه هشتم دی در شبکه اجتماعی اینستاگرام نوشت پیام تسلیت وزیر ارشاد نه نشانه احترام به بیضایی است و نه بزرگداشت او، بلکه اعتراف به جنایتی فرهنگی است که جمهوری اسلامی برای دههها مرتکب آن شده است.
این کارگردان افزود وقتی از «فرهیختگی»، «جایگاه رفیع» و «تاثیر ماندگار» بیضایی سخن میگویند، عامدانه درباره این حقیقت ساده و تلخ که جمهوری اسلامی این هنرمند را از کشور بیرون راند، سکوت میکنند.
او بیضایی را نه یک مهاجر، بلکه یک «تبعیدی» خواند که با فشار ممتد، تحقیر سیستماتیک، سانسور خفهکننده و بستن تمام راههای کار و نفس کشیدن سرانجام شهریور ۱۳۸۹ ایران را ترک کرد و به دانشگاه استنفورد رفت.
بیضایی پنجم دی و در سالروز ۸۷ سالگیاش در آمریکا درگذشت.
درگذشت او با انبوهی از ابراز سوگواری شهروندان، هنرمندان، چهرههای سیاسی و حتی پیام تسلیت شماری از مقامهای جمهوری اسلامی همراه شد.
عباس صالحی، وزیر ارشاد، همچون دیگر مقامهای دولت جمهوری اسلامی، در پیام تسلیت خود بدون اشاره به توقیف پیاپی آثار بیضایی و محدودیت و فشار حکومت بر او، از تاثیرش بر فرهنگ و هنر ایرانی تمجید کرد و افزود تالیفات، آثار نمایشی و سینمایی در حافظه هنر ایران پایدار خواهد ماند.
پناهی با اشاره به پیام صالحی نوشت جمهوری اسلامی بیضایی را نه یکباره، که ذرهذره از وطنش بیرون کرد: «سالها اجازه تدریس نداشت، سالها اجازه کار نداشت، سالها هر متن و هر فیلمش با سوءظن، حذف و تحریف مواجه شد. و بعد، وقتی دیگر چیزی برای ماندن باقی نگذاشتند، با وقاحت تمام گفتند خودش رفت.»
این فیلمساز که خود نیز به اتهام «تبلیغ علیه نظام» بهصورت غیابی به یک سال زندان محکوم شده است، تاکید کرد همان ساختار و منطق و دستگاه سرکوبی که بیضایی را از ایران بیرون کرد، برایش پیام تسلیت صادر میکند و از «سرمایه ملی» حرف میزند.
پناهی افزود این رفتار نه صرفا «ریا»، که «تحقیر شعور جمعی» است.
او جمهوری اسلامی را مسئول مستقیم فقدان بیضایی، تبعید و محروم ماندن نسلها از حضور زنده این متفکر و هنرمند بزرگ معاصر خواند.
بیضایی فروردین سال گذشته در واکنش به صحبتهای رییس سازمان سینمایی و درخواست برای بازگشتش به ایران گفته بود دست خودش را میشکند و اجازه نمیدهد او را سانسورچی خودش کنند.
این جملات بخشی از نامه اعتراضی ۳۰ سال پیش بیضایی به وزارت ارشاد جمهوری اسلامی در پی توقیف یکی از آثارش بود.
پناهی با اشاره به رویکرد جمهوری اسلامی در برابر این هنرمند گفت پیام تسلیت زمانی معنا دارد که «دستها به خون آلوده نباشد» و پیام دستی که سالها تیغ سانسور را بالا نگه داشته و عامل حذف بوده، سند جرم است.
او در پایان تاکید کرد: «بهرام بیضایی را مرگ از ما نگرفت، جمهوری اسلامی از ما گرفت... و تاریخ، این تناقض شرمآور را فراموش نخواهد کرد: حذف در حیات و ستایش پس از فقدان.»
در روزهای گذشته صدها کاربر شبکههای اجتماعی با انتشار مطالبی، ایستادگی بیضایی در برابر سانسور را ستایش کردند و از ایراندوستی و تلاش او برای حفظ فرهنگ و ادبیات کشور گفتند.
بخشی از پیامهای چهرههای شاخص فرهنگی، سیاسی و اجتماعی در سوگ بیضایی در این پوشش زنده منعکس شده است.
بقایی دوشنبه هشتم دی در نشستی خبری گفت: «سفیر و کارکنان سفارت جمهوری اسلامی ایران در ونزوئلا با جدیت مشغول انجام وظایف خود هستند و سفارت ما بسیار فعال است. صحبتهایی که در خصوص خروج سفارت ایران یا کارکنان آن مطرح میشود، صرفا بخشی از جنگ روانی است.»
او گزارشها درباره خروج یکی از پیمانکاران ایرانی از پروژه ساخت متروی کاراکاس را «خبر کهنه» خواند.
بقایی همچنین اقدامات آمریکا علیه ونزوئلا را «در تناقض با معیارها و موازین بینالمللی» توصیف کرد و آن را تلاشی در راستای «استعمار جدید» دانست؛ اقدامی که به گفته او، پیامدهایی «بسیار گسترده و دامنهدار» برای مناسبات بینالمللی به همراه دارد.
دولت ترامپ ماههاست حملات مرگباری علیه قایقهای مظنون به قاچاق مواد مخدر در سواحل ونزوئلا و همچنین سواحل اقیانوس آرام انجام میدهد و حتی تهدید کرده که این حملات میتواند به خاک ونزوئلا نیز کشیده شود.
کاخ سفید سوم دی به نیروهای نظامی ایالات متحده دستور داد دستکم طی دو ماه آینده تمرکز خود را «تقریبا بهطور انحصاری» بر اجرای «قرنطینه» نفتی علیه ونزوئلا بگذارند.
واکنش بقایی به گزارشها درباره سربازگیری روسیه از ایران
بقایی در ادامه نشست خبری به گزارشها درباره سربازگیری روسیه از ایران پرداخت و اعلام کرد سفارت جمهوری اسلامی در مسکو در حال پیگیری این موضوع است.
او با اشاره به وضعیت آرش دربندی، عکاس ۳۴ ساله اهل اهواز که به گزارش یک رسانه اوکراینی، برای روسیه جنگید و در اوکراین به اسارت درآمد، گفت وزارت خارجه تاکنون از این موضوع بیاطلاع بوده و اخبار آن را در فضای مجازی دیده است.
بقایی افزود: «اگر مشخص شود که حقی از هموطنان ما ضایع شده یا آنها دچار مشکل شدهاند، وظیفه ماست که پیگیری کنیم.»
۱۸ آذر، پایگاه خبری رویداد۲۴ تصویر شبنامهای را منتشر کرد که به منظور سربازگیری در نزدیکی سفارت روسیه در تهران پخش شده بود.
جمهوری اسلامی که از متحدان نزدیک مسکو محسوب میشود، پهپادهای انتحاری شاهد را برای استفاده روسیه در جنگ اوکراین در اختیار این کشور قرار داده است.
خبرگزاری رویترز اسفند ۱۴۰۲ گزارش داد جمهوری اسلامی همچنین صدها موشک بالستیک زمین به زمین را به روسیه داده است.
بقایی در این نشست خبری ارسال موشک برای روسیه را رد کرد و گفت روابط تهران و مسکو یک «رابطه دیرپا، مبتنی بر منافع متقابل و احترام متقابل» است و شامل حوزههای دفاعی نیز میشود.
او افزود: «این رابطه به هیچ عنوان علیه هیچ کشور ثالثی نیست.»
حمایت نظامی حکومت ایران از کرملین با واکنشهای گستردهای در غرب روبهرو شده و بهویژه نارضایتی شدید کشورهای اروپایی را در پی داشته است.
انتقاد مجدد از گروسی
سخنگوی وزارت خارجه در بخش دیگری از نشست خبری گفت اروپا در موضوع پرونده هستهای ایران، خود را به «ابزاری برای آمریکا» تبدیل کرده است.
بقایی بار دیگر اعتراض کرد که چرا رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بینالمللی انرژی اتمی و شورای حکام حملات آمریکا و اسرائیل به تاسیسات اتمی جمهوری اسلامی در جریان جنگ ۱۲ روزه را محکوم نکردهاند.
در روزهای اخیر، گمانهزنیها درباره احتمال حمله مجدد اسرائیل و ایالات متحده به ایران بالا گرفته است.
هفتم آذر، ایراناینترنشنال به نقل از منابع آگاه گزارش داد واشینگتن آغاز مجدد مذاکرات با تهران را منوط به برچیدن کامل برنامه هستهای، انحلال گروههای نیابتی و محدود شدن برنامه موشکی جمهوری اسلامی کرده است.
عباس عراقچی، وزیر خارجه جمهوری اسلامی، هشتم دی گفت دیپلماسی حکومت ایران بر مبنای «مقاومت» شکل گرفته و در همین مسیر به حرکت خود ادامه میدهد.
او تاکید کرد تهران به «حمایت اخلاقی، سیاسی و قانونی» خود از «گفتمان مقاومت» ادامه خواهد داد.
«محور مقاومت» عنوانی است که مقامها و رسانههای جمهوری اسلامی برای گروههای مسلح مورد حمایت تهران در منطقه، نظیر حماس، جهاد اسلامی، حزبالله، حشد شعبی و حوثیهای یمن، استفاده میکنند.
دیوان محاسبات کشور دوشنبه هشتم دی «بر اساس بررسیهای مستند و مبتنی بر مدارک» اعلام کرد هزینه واردات بنزین تا پایان آذرماه سال جاری «بالغ بر ۱.۸ میلیارد دلار» بوده است.
این نهاد افزود: «مطابق تحلیل الگوی مصرف، روند عملیاتی واردات، ظرفیت تولید داخلی و قراردادهای منعقدشده، برآورد حداکثری از هزینه واردات بنزین تا پایان سال رقمی در حدود ۲.۷ میلیارد دلار ارزیابی میشود.»
پزشکیان هفتم دی در سخنرانی خود در مجلس شورای اسلامی برای ارائه لایحه بودجه گفته بود: «چرا باید در حالی که مردم در سختی معیشت قرار دارند، ۶ میلیارد دلار از ارز را صرف واردات بنزین کنیم؟»
دیوان محاسبات کشور که نهاد عالی نظارتی در جمهوری اسلامی به شمار میرود، همچنین نسبت به «ارائه اطلاعات غیردقیق و خلاف واقع» در زمینه عملکرد مالی کشور هشدار داد.
این نهاد «بر ضرورت اتکا به دادههای دقیق، شفاف و قابل راستیآزمایی در تصمیمگیریهای کلان مرتبط با اصلاح ناترازی انرژی و سایر امور اقتصادی» تاکید کرد.
ششم دی، پزشکیان در مصاحبه با وبسایت علی خامنهای، رهبر جمهوری اسلامی، با اشاره به افزایش قیمت بنزین در هفتههای اخیر گفت دولت با عبور از «یک تابوی قدیمی»، امکان «مداخله» در قیمت بنزین را فراهم کرد.
او با دفاع از عملکرد اقتصادی دولت افزود: «ما آن تابو را شکاندیم که نمیشود به قیمت بنزین دست زد.»
آبانماه، فرهاد شهرکی، نایبرییس اول کمیسیون انرژی مجلس، گفت بودجه پیشبینیشده سال جاری برای واردات بنزین در چند ماه اول سال تمام شده و دولت دیگر ارزی برای خرید بنزین ندارد.
افزایش هزینههای زندگی
در پی چندنرخی شدن بنزین و اعلام افزایش قیمت آن از ۲۲ آذر، شماری از شهروندان در پیامهای خود به ایراناینترنشنال گفتند این تصمیم باعث بالا رفتن هزینههای زندگی و موج تازهای از گرانی در کالاهای اساسی شده و سفرهها را خالیتر و بسیاری از خانوادهها را به زیر خط فقر کشانده است.
به گفته مقامهای دولتی، افزایش نرخ بنزین بهدلیل «بالا بودن هزینه تولید» برای دولت اجتنابناپذیر است.
محمدجعفر قائمپناه، معاون اجرایی پزشکیان، ۱۴ آبان گفته بود: «هر لیتر بنزین برای دولت ۳۴ هزار تومان تمام میشود، اما آن را ۱۵۰۰ یا ۳۰۰۰ تومان میفروشیم.»
با این حال، بررسیهای ایراناینترنشنال از صورتهای مالی پالایشگاهها نشان میدهد این مبلغ ۲۵ هزار تومان است که تنها حدود ۳۵۰۰ تومان آن هزینه تولید بنزین بدون خوراک شده؛ یعنی حدود ۹۰ درصد کمتر از رقم اعلامی دولت.
افزایش قیمت بنزین در آبان ۱۳۹۸ موجی از اعتراضات گسترده و سراسری را به دنبال داشت که این اعتراضات با سرکوب خونین نیروهای امنیتی جمهوری اسلامی روبهرو شد.
بنا بر گزارشها، دستکم ۱۵۰۰ نفر در این تجمعات کشته و هزاران تن دیگر بازداشت شدند.
