مطالب بیشتر
رشید معلوف، کارشناس نظامی مستقر در یمن، به ایراناینترنشنال گفت: «حوثیها مقادیر زیادی پهپاد و موشک از انواع مختلف در اختیار دارند اما آنها میدانند که این درگیری میتواند سالها ادامه یابد. بنابراین، از استفاده گسترده روزانه این سلاحها خودداری میکنند تا ذخایر استراتژیکشان را از بین نبرند.»
او گفت رهگیریهای موفق از سوی نیروهای ساحلی وفادار به دولت قانونی یمن بر ارسال تجهیزات به این گروه تاثیر گذاشته است.
حوثیها از زمان آغاز جنگ داخلی در سال ۲۰۱۴، بیشتر مراکز جمعیتی این کشور را در کنترل دارند.
معلوف افزود: «اگرچه حوثیها هماکنون ذخایر بزرگی دارند اما با دقت آن را سهمیهبندی میکنند؛ نه بهدلیل کمبود فوری، بلکه برای تضمین پایداری بلندمدت در پیشبینی یک درگیری طولانی.»
حوثیها اخیرا برای موثرتر کردن موشکهای بالستیک در حالی که تعداد کمتری از آنها را شلیک میکنند، به استفاده از بمبهای خوشهای ایرانی روی آوردهاند، در حالی که حملات هوایی با پهپاد را همچنان ادامه میدهند.
ارتش اسرائیل ۱۸ شهریور اعلام کرد پنج پهپاد و دو موشک زمین به زمین شلیکشده از یمن را رهگیری کرده است.
در بیانیه ارتش آمده است: «در ماههای اخیر، در چارچوب همکاری میان بخشهای مختلف نیروی هوایی، دهها پهپاد و موشک سطحبهسطح شلیکشده از یمن با موفقیت رهگیری شدهاند.»
یک روز بعد، اسرائیل اعلام کرد ۱۲ مقام ارشد گروه حوثی را که در جلسهای در صنعا جمع شده بودند، کشته است.
این بیانیه تاکید کرد: «رژیم تروریستی حوثی بهعنوان یک نیروی نیابتی مرکزی برای رژیم ایران عمل میکند که تامین مالی و تسلیحات لازم را برای فعالیتهای تروریستی علیه اسرائیل و کشورهای دیگر در اختیار آن قرار میدهد.»
در حمله اسرائیل به صنعا، مقامهایی از جمله احمد الرهاوی، نخستوزیر حوثیها و چند وزیر کشته شدند.
اندکی پس از حمله هفتم اکتبر ۲۰۲۳ به رهبری حماس علیه اسرائیل، حوثیها اعلام کردند که برای همبستگی با فلسطین، کشتیرانی در آبهای یمن را هدف قرار خواهند داد.
با وجود حملات مکرر حوثیها به اسرائیل در دو سال گذشته، بیشتر موشکها و پهپادها از سوی سامانههای پدافندی رهگیری شدهاند.
با این حال، برخی موارد استثنایی رخ داد؛ از جمله حمله پهپادی حوثیها که سال گذشته باعث کشتهشدن یک اسرائیلی در تلآویو شد و حمله موشکی در ماه می که در نزدیکی شلوغترین فرودگاه اسرائیل فرود آمد.
در پاسخ، حملات هوایی اسرائیل دهها کشته بر جای گذاشت، ناوگان هوایی غیرنظامی یمن را نابود کرد و بنادر و زیرساختهای انرژی این کشور را هدف قرار داد.
همچنان واردات از ایران
دنی سیترونوویچ، رییس پیشین اطلاعات نظامی اسرائیل، به ایراناینترنشنال گفت که حوثیها برای تولید تسلیحات با چالشهای لجستیکی روبهرو هستند که این موضوع در تمرکز آنها بر حملات پهپادی مشهود است.
او گفت پهپادها عمدتا در داخل تولید میشوند اما این گروه همچنان به تجهیزاتی مانند سامانههای جیپیاس ایرانی وابسته است.
سیترونوویچ افزود: «حوثیها همچنان از ایران سلاح وارد میکنند. آنها توانایی تولید موشک را ندارند. بنابراین قطعات آن را از ایران قاچاق کرده و در یمن مونتاژ میکنند.»
او ادامه داد: «وقتی آمریکا کشتیهایی که قطعات را قاچاق میکنند متوقف میکند، ما میبینیم چه قابلیتهایی در اختیار دارند. اما حوثیها همچنان به ایران نیاز دارند.»
به گفته او، عبدالرضا شهلایی، فرمانده ارشد نیروی قدس سپاه پاسداران، در یمن حضور دارد و این گروه را هماهنگ میکند.
شهلایی تحت تحریم آمریکاست و این کشور برای دریافت اطلاعات درباره فعالیتهای مالی، شبکهها و همکاران او، پاداشی به ارزش ۱۵ میلیون دلار تعیین کرده است.
سیترونوویچ گفت: «حوثیها بدون دریافت موشک از ایران، به سختی قادر به ادامه حملات موشکی خواهند بود. تولید آنها در یمن بسیار دشوار است. آنها به قطعات ایرانی نیاز دارند.»
هرچه پیچیدهتر، ایرانیتر
اندیشکده «شورای روابط خارجی» مستقر در واشینگتن، در گزارشی اعلام کرد ارتباط با ایران، تسلیحاتی پیشرفتهتر از آنچه حوثیها میتوانند بهتنهایی به دست آورند - چه در زمینه موشک و چه پهپاد - در اختیارشان قرار میدهد.
این اندیشکده در گزارشی نوشت: «حمایت ایران توانمندیهای جنگی این گروه را تقویت کرده و به حوثیها کمک کرده تا برتری نظامی خود را در یمن به دست آورند و حفظ کنند.»
از نوامبر ۲۰۲۳ تاکنون، حوثیها بیش از ۱۰۰ کشتی تجاری بینالمللی را با موشک و پهپاد هدف قرار دادهاند، دو کشتی را غرق کردهاند، یک کشتی را توقیف کردهاند و دستکم هشت ملوان را کشتهاند.
بهنام بنطالبلو، کارشناس ایران در اندیشکده آمریکایی «بنیاد دفاع از دموکراسیها» (FDD)، به ایراناینترنشنال گفت در حالی که حوثیها توانایی تولید داخلی دارند، هرچه پرتابه پیچیدهتر باشد، احتمال بیشتری وجود دارد که آنها همچنان به سامانههای کامل یا قطعات از تهران وابسته بمانند.
او افزود: «اما هرچه پلتفرم ارزانتر باشد، مانند پهپاد، احتمال بیشتری دارد که بتوانند با هدایت ایرانیها آن را در داخل توسعه دهند.»
بنطالبلو تاکید کرد: «با توجه به حملات گذشته آمریکا و اسرائیل به سایتهای شلیک، تولید و انبار موشکهای حوثی، روشن است که این گروه تروریستی به دلایل راهبردی و هزینهای، از حملات موشکی بالستیک به سمت حملات پهپادی بیشتر، تغییر مسیر داده است.»
آمار شرکت اطلاعات کالایی «کپلر» نشان میدهد حجم نفت ایران که ماه گذشته در بنادر چین تخلیه شد، جهشی چشمگیر داشته و حاکی از آن است که بزرگترین واردکننده نفت جهان تحت تاثیر تلاشهای آمریکا برای محدود کردن صادرات تهران قرار نگرفته است.
این افزایش آنقدر قابل توجه بود که ذخایر نفت فروشنرفته ایران در دریاهای آسیایی – که طی ماههای گذشته رو به افزایش بود – تنها در یک ماه به نصف کاهش یافت.
به گفته کپلر، میزان تخلیه نفت خام ایران در بنادر چین در ماه اوت به ۱.۶۸ میلیون بشکه در روز رسید؛ افزایشی ۲۳ درصدی نسبت به ماه ژوئیه.
ذخایر شناور تا هفتم سپتامبر به ۱۵ میلیون بشکه کاهش یافت؛ رقمی که در اوایل اوت حدود ۳۰ میلیون بشکه بود و عمدتاً در نزدیکی مالزی متمرکز شده بود.
از ابتدای سال جاری، وزارت خزانهداری آمریکا ۱۲۷ نفتکش را همراه با دهها فرد، شرکت و شبکه متهم به دور زدن تحریمهای نفتی ایران تحریم کرده است؛ اقدامی که واشینگتن مدعی است هزینههای نظامی تهاجمی تهران را تامین میکند.
تهران این تحریمها را حمله به معیشت مردم و تلاشی برای واداشتن جمهوری اسلامی به تبعیت از خواست غرب توصیف کرده است.
شدت اعمال این محدودیتها چنان بود که گاهی وزارت خزانهداری و وزارت خارجه آمریکا تقریباً هر روز نهادهای تازهای را به دلیل جابهجایی نفت ایران در فهرست سیاه قرار میدادند.
با این حال، دادهها نشان میدهد وعده دولت آمریکا برای رساندن صادرات نفت ایران به صفر، فاصله زیادی با واقعیت دارد.
هم بارگیری و هم تخلیه نفت خام ایران نسبت به سال گذشته افزایش یافته است. هرچند نوسانات ماهبهماه در واردات چین محسوس بوده، اما روند کلی صعودی است. به طور متوسط، چین طی هشت ماه نخست ۲۰۲۵ روزانه ۱.۴۵ میلیون بشکه نفت خام ایران تخلیه کرده است؛ اندکی بیشتر از مدت مشابه سال گذشته.
این روند در حالی ادامه دارد که واشینگتن بیش از صد نفتکش موسوم به «ناوگان شبح» را که با عملیات قاچاق نفت ایران مرتبط دانسته بود، در فهرست تحریم قرار داده است.
نقش کلیدی چین
تلاشهای آمریکا برای نابود کردن شبکههای قاچاق حکومت ایران – از رهگیری انتقال کشتی به کشتی تا اسناد جعلی و کانالهای مالی پنهان – میتواند در بلندمدت تجارت تهران را کُند کند.
اما تمایل پکن برای چراغ سبز دادن به خرید نفت ایران، ورق را به سود تهران برگردانده است. بدون همکاری چین، راهبرد «فشار حداکثری» واشینگتن با خطر شکست روبهرو است.
شی جینپینگ، رئیسجمهوری چین، ماه جاری میزبان مسعود پزشکیان، رئیسدولت جمهوری اسلامی ایران، به همراه رهبران روسیه، کره شمالی و دیگر کشورهایی بود که همسو با آمریکا نیستند.
این نمایش قدرت بهطور گسترده بهعنوان چالشی در برابر برتری آمریکا در سیاست و تجارت جهانی و نشانهای از رد تغییرات ناگهانی دولت ترامپ در زمینه تحریمها و تعرفهها تفسیر شد.
اصرار چین بر واردات نفت ایران تنها به دلیل کمبود عرضه یا تخفیفهای قیمتی نیست. بازار جهانی اکنون با مازاد عرضه مواجه است و قیمتها پایینتر از سال گذشته است.
آژانس بینالمللی انرژی (IEA) در گزارش ۱۱ سپتامبر خود اعلام کرد که تولید جهانی نفت امسال ۲.۷ میلیون بشکه در روز افزایش مییابد، در حالی که رشد تقاضا تنها ۷۰۰ هزار بشکه خواهد بود.
برآورد تحلیلگران نشان میدهد تهران برای تداوم فروش، به پالایشگاههای چینی تخفیفی معادل ۴ تا ۶ دلار در هر بشکه ارائه میدهد. با این حال، بیتوجهی چین به تحریمهای آمریکا میتواند در مذاکرات تجاری نیز بهعنوان اهرم فشار علیه واشینگتن عمل کند.
ترامپ پس از بازگشت به قدرت، لایههای متعددی از تعرفهها بر کالاهای چینی اعمال کرده است. دادههای اداره آمار آمریکا نشان میدهد واردات از چین در هفت ماه نخست ۲۰۲۵ نسبت به سال گذشته ۱۹ درصد کاهش یافته است.
بنابراین، امتناع چین از اجرای تحریمهای نفتی آمریکا علیه ایران میتواند بخشی از راهبردی گستردهتر برای گرفتن امتیاز از واشینگتن در مناقشات تجاری باشد.
پیوند نفت و کالا
عامل مهم دیگر این است که صادرات کالاهای چینی به ایران بهشدت با واردات نفت گره خورده است. محمولههای نفتی جایگاه چین بهعنوان بزرگترین شریک تجاری ایران را تثبیت کردهاند و بخشی از پرداختهای نفتی تهران از طریق تهاتر کالاهای چینی تسویه میشود.
علاوه بر نفت خام، چین همچنین خریدار اصلی فرآوردههای نفتی و پتروشیمی ایران است که در مجموع حدود نیمی از صادرات کشور را تشکیل میدهند.
با وجود تحریمهای آمریکا علیه ۹ نفتکش حامل گاز مایع ایران (LPG) در سال جاری، شرکت مشاوره «وورتکسا» گزارش داد صادرات LPG ایران در اوت به ۱.۱ میلیون تن رسیده است. دادههای کپلر نشان میدهد حدود ۸۰ درصد این محمولهها به چین میرود.
با اتکای فزاینده چین به واردات نفت و فرآوردههای نفتی ایران، اکنون بیش از یکچهارم از کل واردات کالایی ایران به پکن وابسته است؛ موضوعی که نقش حیاتی چین در بقای اقتصادی جمهوری اسلامی را برجسته میکند.
سناتور مایک راوندز، نماینده جمهوریخواه سنای آمریکا، در گفتوگوی اختصاصی با ایراناینترنشنال درباره حمله اخیر اسرائیل به محل رهبران حماس در دوحه، گفت موضوع تایید یا رد اقدام نیست، حماس یک سازمان تروریستی است و اسرائیل در پی حذف تروریستهاست.
راوندز اضافه کرد: «قطر یک کشور مستقل است و متحد ما محسوب میشود و این حادثه در خاک آن کشور رخ داده است. علاوه بر این، قطر کشوری است که تلاش میکرد روند صلح را پیش ببرد.»
این سناتور جمهوریخواه با بیان اینکه رییسجمهوری ایالات متحده کاملا درست عمل کرده که نگرانی خود را درباره تصمیم اسرائیل برای انجام چنین حملهای، حتی اگر هدف، تروریستها بوده باشند، در خاک یک کشور خارجی ابراز کرده است، گفت: «به نظر من این اقدام مشکلات جدی برای پیشبرد روند صلح در آینده نزدیک ایجاد خواهد کرد.»
یک مقام امنیتی در اردن که نخواست نامش فاش شود به ایراناینترنشنال گفت: «فعالیتهای تهدیدآمیز جمهوری اسلامی شامل تأمین مالی و جذب نیرو از سوی آنها در سه سال گذشته سه برابر شده، تا جایی که حتی افرادی در دستگاه امنیتی هم به جاسوسی برای ایران متهم شدهاند.»
او افزود: «برای جمهوری اسلامی ایجاد هر امکان و فرصتی در اردن، هرچند کوچک و محدود، مهم است.»
کشف انبار اسلحه و سرکوب
این منبع با اشاره کشف یک انبار اسلحه در نخستین ماههای سال جاری در این کشور گفت: «این انبار ابتدا به اخوانالمسلمین نسبت داده شد و کشف آن سرکوبهای گستردهای در پی داشت، با این وجود فعالیتهای جمهوری اسلامی پس از آن همچنان ادامه یافت.»
آن زمان اردن اعلام کرد ۱۶ نفر را به اتهام ساخت موشکهای کوتاهبرد، در اختیار داشتن مواد منفجره و سلاحهای خودکار، پنهان کردن یک موشک آماده شلیک و جذب و آموزش غیرقانونی شبهنظامیان بازداشت کرده است.
اخوانِ ممنوعه
اخوانالمسلمین جنبشی صدساله و پانعربی است که با نفوذ غرب و محو شدن دین در زندگی عمومی مخالفت میکند.
اعضای این گروه سالها نفوذ قابل توجهی در پارلمان اردن و عرصه عمومی این کشور داشتهاند. حماس نیز شاخهای از این گروه به شمار میرود.
به گفته این منبع امنیتی، «حماس و حزبالله در بیروت در تامین مالی و آموزش اردنیها دخیل بودند. فلسطینیهای وابسته به حماس روی آموزش متمرکز بودند و حزبالله مکانها و نیروهای تخصصی و بودجه را فراهم میکرد.»
او اضافه کرد: «جمهوری اسلامی به دنبال ایجاد جبههای در اردن بود تا در صورت از دست دادن جنوب لبنان آن را با اردن جایگزین کند.»
«نفوذ جمهوری اسلامی در حال افزایش است»
یک منبع امنیتی دیگر هم گفت: «پنهان نیست که نفوذ منفی جمهوری اسلامی همچنان در حال افزایش است» و تاکید کرد که شهروندان اردنی نیز تهدید را بیشتر از قبل احساس میکنند.
او گفت: «افکار عمومی در اردن نشان میدهد که تهدید اصلی علیه امنیت ملی اردن ۲۰ تا ۳۰ سال پیش اسرائیل بود، اما امروز جمهوری اسلامی است و این روند طی شش سال گذشته ادامه داشته است.»
تهدید آشکار گروههای نیابتی
در بهار سال گذشته، پس از حمله اسرائیل به کنسولگری حکومت ایران در دمشق، ابوعلی عسکری، مسئول امنیتی کتائب حزبالله عراق که مورد حمایت جمهوری اسلامی است، گفت که این گروه «آماده است مقاومت اسلامی در اردن را مسلح کند» و تجهیزات لازم برای حداکثر ۱۲ هزار جنگجو را فراهم آورد.
او گفت هدفشان این است که با حمله به اسرائیل «از فلسطینیها دفاع کنند و انتقام شرف مسلمانان را بگیرند». به گفته او، این گروه قصد دارد با «قطع کردن مسیر زمینی که به موجودیت صهیونیستی میرسد» ـ اشاره به مرز اردن و اسرائیل ـ آغاز کند.
این تهدید موجب شد اسرائیل امنیت مرزی خود با اردن را تقویت کند. یکی از نمودهای این تقویت برگزاری یک رزمایش غافلگیرانه برای نیروهای ارتش اسرائیل بود که در آن سناریوی تهاجم زمینی از مرز اردن شبیهسازی شد.
این منبع امنیتی اضافه کرد که با وجود همه این تمهیدات، جمهوری اسلامی همچنان به کرانه باختری سلاح میرساند و این کار را از مسیر سوریه و اردن انجام میدهد.
دشمنِ دوستِ من
افزون بر اینها، جمهوری اسلامی اردن را متحد شمنان اصلی خود یعنی ایالات متحده و اسرائیل میداند و در برابر این کشور ایستاده است. یک مقام ارشد اردنی به ایراناینترنشنال گفت که اعتراضهای دیپلماتیک در این زمینه بیفایده بوده است.
او افزود: «به آنها (ایرانیها) گفتیم اجازه ندارند موشکهایشان را از آسمان اردن عبور دهند، اما باز هم این کار را کردند. آنها گوش نمیدهند. گفتیم از آسمان سوریه عبور کنید، اما آنها مصرّ هستند و چندان اعتنایی به پیامدها ندارند. جمهوری اسلامی کشوری است که فکر میکند باید ارباب خاورمیانه باشد.»
این مقام افزود که با وجود کاهش نفوذ جمهوری اسلامی در منطقه پس از شکستهای نظامی متحدانش و جنگ ۱۲ روزه، تهدید علیه اردن همچنان پابرجاست.
او گفت: «جمهوری اسلامی کارتهایش را در لبنان و سوریه از دست داده و حالا، با وجود اینکه توانش مانند گذشته نیست، میل و ارادهاش روی اردن متمرکز شده است. آنها دوست دارند در مرز با سوریه آسیب بیشتری وارد کنند اما بسیاری از نیروهایشان را آنجا از دست دادند و سوریه هم چندان با آنها همراه نیست.»
