مطالب بیشتر
چند مقام پیشین اطلاعاتی آمریکا گزارش سازمان اطلاعات دفاعی درباره آسیب «محدود» به تاسیسات هستهای ایران را رد کرده و آن را متکی بر «دادههای گمراهکننده» و «بیارزش» خواندند.
در پی انتشار گزارش محرمانهای از سوی سازمان اطلاعات دفاعی آمریکا که مدعی شده بود حملات اخیر ایالات متحده تنها آسیب «محدود» به تاسیسات هستهای ایران وارد کردهاند، چند مقام پیشین اطلاعاتی ایالات متحده با رد اعتبار این ارزیابی، آن را متکی بر «دادههای گمراهکننده از منابع ایرانی» و از نظر تحلیلی «بیارزش» توصیف کردند.
یکی از افسران سابق اطلاعاتی ارتش در گفتوگو با واشینگتن فری بیکن این گزارش را بهشدت زیر سوال برد و گفت: «این گزارش چنان بیپایه است که فقط به درد پاککردن میخورد.»
ارزیابی جنجالی و نشت به رسانهها
گزارش محرمانه دیآیای که تنها چند روز پس از حملات دقیق هوایی ایالات متحده به سایتهای هستهای فردو، نطنز و اصفهان تهیه شده بود، ابتدا به رسانههایی چون سیانان و نیویورکتایمز نشت کرد. این گزارش مدعی بود که آسیبها تنها چند ماه برنامه هستهای ایران را به تاخیر انداختهاند.
اما منابع اطلاعاتی کنونی و پیشین آمریکا میگویند این ارزیابی با درجه «اعتماد پایین» طبقهبندی شده بود و تنها بر اساس تصاویر ماهوارهای و ارتباطات شنود شده از مقامهای ایرانی تنظیم شده بود، موضوعی که در گزارش رسانهها عمدتا سانسور شد.
به گفته منابع آمریکایی، نهادهای اطلاعاتی اسرائیل هشدار دادهاند که فرماندهان نظامی حکومت ایران در تماسهای داخلی خود بهطور عامدانه وضعیت را کوچکنمایی کرده و اطلاعات نادرست به ردههای سیاسی دادهاند؛ اطلاعاتی که به نظر میرسد در گزارش دیآیای نیز وارد شده است.
افسران اطلاعاتی: تحلیلگران دیآیای فریب خوردند
مایکل پریجنت، افسر سابق اطلاعاتی فرماندهی مرکزی آمریکا (سنتکام)، که نزدیک به سه دهه در خاورمیانه فعالیت داشته، با انتقاد از این ارزیابی گفت: «این پیامسازی سپاه پاسداران و تهران است که دیآیای آن را گرفته و بهعنوان اطلاعات واقعی ارائه کرده است.»
او افزود: «من میدانم این پیامسازی است، ایرانیها هم میدانند. ولی بهدلایلی عجیب، آژانس امنیت ملی (اناسای) فکر میکند این اطلاعات واقعی است.»
یک مقام فعلی ایالات متحده نیز به فری بیکن گفت که ارزیابیهای دیآیای، بههمراه گزارش سیانان، طی ۲۴ ساعت گذشته «کاملا بیاعتبار» شدهاند. او افزود که آژانس بینالمللی انرژی اتمی نیز تایید کرده که سانتریفیوژها «کاملا نابود شدهاند» و خسارتها «عظیم» بودهاند.
جان رتکلیف، رئیس سازمان سیا، نیز در بیانیهای اعلام کرد که از طریق یک منبع «تاریخی و دقیق» دریافتهاند چند سایت کلیدی ایران برای سالها قابل بازسازی نخواهد بود.
«تحلیل نادرست» درباره فردو
یکی از مأموران سابق اطلاعاتی نیز گفت تحلیلگران دیآیای بهدرستی نتوانستهاند عمق فنی عملیات را درک کنند، بهویژه در سایت فردو که در دل کوه و زیر لایههای ضخیم بتن قرار دارد.
او گفت: «شما انتظار ندارید یک حفره تا جهنم ببینید؛ این حملات برای نفوذ زیر لایهها طراحی شدهاند و تحلیلگرانی که این را نمیفهمند، اساسا نمیدانند به چه نگاه میکنند.»
این مقام اطلاعاتی اضافه کرد: «ایرانیها مطمئنا میدانستند که شنود میشوند و مطابق آن عمل کردند. بنابراین استفاده از حرفهای آنها بهعنوان منبع ارزیابی اطلاعاتی، فاجعهبار است.»
انتقاد از ساختار اطلاعاتی آمریکا
افسران سابق از نهاد دیآیای بهعنوان «سازمان اطلاعاتی درجهدو» نام بردهاند. یکی از تحلیلگران سابق در حوزه ایران گفته است که بخش زیادی از اطلاعات موجود در گزارش اولیه، بازتاب «پروپاگاندای داخلی ایرانیها» بوده که در طول جنگ نیز تکرار شده است.
تام کاتن، سناتور جمهوریخواه، نیز این گزارش را «مقدماتی» توصیف کرد که «با شکافهای اطلاعاتی جدی» همراه است.
مایکل روبین، مشاور پیشین پنتاگون، هشدار داد که برخی تحلیلگران دیآیای چنان در شنود غرق میشوند که به باور اطلاعات دشمن متمایل میشوند. او گفت: «به همین دلیل است که بسیاری از تحلیلگران خاورمیانه در دیآیای به توهمات توطئهآمیز و حتی حمایت از گروههایی مثل حماس و حزبالله دچار میشوند.»
روبین افزود که افشای این گزارش از درون دیآیای انجام شده تا «پیشنویس نخست تاریخ را بنویسد» قبل از آنکه ارزیابی بهچالش کشیده شود.
سیمون لیدن، معاون سابق وزارت دفاع در امور خاورمیانه نیز گفت: «بخش زیادی از بدنه تحلیلگری ما باید کاملا از نو ساخته شود. بسیاری از این افراد آموزش حرفهای ندیدهاند و اساسا نمیدانند چه میگویند.»
لیندسی گراهام، سناتور ارشد جمهوریخواه، پس از جلسه توجیهی محرمانه سنا درباره حملات اخیر به تاسیسات هستهای در ایران، ضمن حمایت از ارزیابی همحزبیاش، تام کاتن، گفت که نابودی تاسیسات کافی نیست و باید «میل ایران به دستیابی به سلاح هستهای نیز نابود شود.»
گراهام در اظهاراتی پس از جلسه تاکید کرد: «سؤال واقعی این نیست که آیا تاسیسات هدف قرار گرفتند یا نه؛ بلکه این است که آیا تمایل آنها به داشتن بمب اتم از بین رفته یا خیر.»
او افزود: «ما میدانیم که در آن سه سایت، برنامه هستهای نابود شده. اما جاهطلبی ایران همچنان زنده است. من نمیدانم ۹۰۰ پوند اورانیوم با غنای بالا کجا نگهداری میشود، ولی آن در اهداف حمله نبود.»
این سناتور جمهوریخواه با تاکید بر ضرورت اقدامات راهبردی بلندمدت گفت: «هدف من از ابتدا تغییر رفتار جمهوری اسلامی بوده و همچنان همین است.»
الیسا اسلاتکین، سناتور دموکرات و عضو کمیته نیروهای مسلح سنای آمریکا، پنجشنبه ۵ تیر، در واکنش به جلسه توجیهی محرمانه درباره حملات اخیر به تاسیسات هستهای در ایران، با ارزیابی محتاطانهای تاکید کرد که برای قضاوت دقیق درباره میزان خسارتهای واردشده «هنوز بسیار زود است.»
اسلاتکین که سابقه فعالیت در سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا (سیا) را نیز دارد، در اظهاراتی پس از جلسه گفت: «این کاملا طبیعی است که در این مرحله، ارزیابی دقیق خسارات جنگی هنوز ممکن نباشد.»
او با این حال خاطرنشان کرد: «آنچه از مقامهای مسئول شنیدیم، از نظر تاثیرگذاری در دو حوزه قابل توجه بود؛ یکی عقب انداختن برنامه هستهای ایران و دیگری تاثیرگذاری بر ذهنیت حاکمیت جمهوری اسلامی.»
این سناتور دموکرات همچنین با تاکید بر ضرورت بیطرفی نهادهای امنیتی گفت: «ارتش وظیفه انجام عملیات را دارد و جامعه اطلاعاتی باید ارزیابی خسارات را انجام دهد — این تفکیک وظایف بهعمد صورت گرفته تا مانع از مداخله ارتش در نتیجهسازی اطلاعاتی شود.»
اسلاتکین در پایان تاکید کرد که نتیجهگیری نهایی به زمان نیاز دارد و افزود: «این نوع ارزیابیها زمانبر هستند و نباید در آنها شتاب کرد.»
تام کاتن، سناتور جمهوریخواه و از اعضای ارشد کمیته نیروهای مسلح سنا، در واکنش به جلسه توجیهی محرمانه مقامهای دولت ترامپ درباره حمله به تاسیسات هستهای در ایران، گفت که «برنامه هستهای ایران بهطور مؤثر نابود شده است.»
کاتن با اشاره به ابعاد این عملیات نظامی گفت: «این اقدام، امنیت ایالات متحده را افزایش خواهد داد.» او همچنین بهشدت نشت یکی از ارزیابیهای اطلاعاتی اولیه را محکوم کرد؛ گزارشی که ادعا میکرد حملات انجامشده، اجزای کلیدی برنامه هستهای ایران را از بین نبرده و تنها ممکن است آن را برای چند ماه به تعویق انداخته باشد.
سناتور جمهوریخواه با رد این تحلیلها تاکید کرد: «درست است که ایران شاید در آینده بتواند برنامهاش را بازسازی کند، اما حملات ما خسارات فاجعهباری وارد کردهاند.»
مارک وارنر، عضو ارشد کمیته اطلاعات سنای آمریکا، پس از جلسه توجیهی محرمانه مقامهای ارشد دولت ترامپ درباره حمله به تاسیسات هستهای در ایران، ارزیابی محتاطانهای از میزان موفقیت این عملیات ارائه داد.
وارنر در گفتوگویی با خبرنگاران تاکید کرد که «آشکارا به برنامه هستهای ایران آسیب وارد شده»، اما هشدار داد که برای قضاوت درباره ابعاد دقیق خسارت، «به زمان بیشتری نیاز است.»
این سناتور دموکرات با انتقاد تلویحی از اظهارات دونالد ترامپ گفت: «نگرانی من این است که برخی خیلی زود به نتیجهگیری میرسند. مثلا رئیسجمهوری شنبهشب، پیش از آنکه هیچ ارزیابی فنی انجام شود، از ‘نابودی کامل’ سخن گفت. امیدوارم این ارزیابی نهایی باشد، اما اگر چنین نباشد، آیا این کار به مردم آمریکا یا حتی جهان احساس امنیت کاذب نمیدهد؟»
