با ادامه التهابات بازار ارز و افزایش قیمت دلار در ایران، محمد اسلامی، رییس سازمان انرژی اتمی گفت: «افزایش قیمت دلار و پایین آوردن ارزش پول ملی از جمله ماموریتهای آمریکاییهاست.» او افزود: «میخواهند در جنگ اقتصادی مردم را به تنگنا بیاورند و به خیابان بکشند.»
در پی بازداشت عبدالناصر قادری، از علمای اهل سنت تایباد، گروهی از جوانان سنی و شیعه این شهر برای تجمعی اعتراضی در روز جمعه نهم دی در محل مسجد جامع مالکالملک فراخوان دادند.
روز سهشنبه ششم دی، عبدالناصر قادری پس از احضار و مراجعه به اداره اطلاعات تایباد بازداشت شد و از محل نگهداری او اطلاعی در دست نیست.
جوانان سنی و شیعه شهرستان تایباد در فراخوان خود به ۴۳ سال رنج مردم مرزنشین تایباد از محرومیتها و تبعیضها اشاره کردند و نوشتند در این سالها هیچگاه بهخاطر مسائل اقتصادی به خیابان نیامدند بلکه همواره «با صبر و قناعت زخم خود را التیام بخشیدهاند» اما امروز مساله تغییر کرده و دیگر در مطالبات خود ساکت نخواهند نشست.
در این فراخوان بر ضرورت حمایت از «علمایی که به دلیل حمایت از ملت، گرفتار ظلم دستگاههای امنیتی شدهاند» از راه تجمع در روز جمعه تاکید شده است.
علاوه بر تایباد، جمعی از شهروندان اهل سنت در زاهدان و گلستان هم در حمایت از مولانا عبدالحمید، مولانا گرگیج و مولانا عبدالناصر قادری برای تجمع روز جمعه فراخوان دادند.
جزییاتی از دلایل بازداشت عبدالناصر قادری منتشر نشده است اما برخی منابع دلیل احضار این روحانی اهل سنت را بیانیه دوم دی ماه شورای علمای شهرستان تایباد دانستهاند.
در این بیانیه (پیام ویدیویی)، شورای علمای اهل سنت شهرستان تایباد در استان خراسان رضوی با اشاره به اعتصابها و اعتراضات ۱۰۰ روز اخیر، شکلگیری خیزش انقلابی ایرانیان را به دلیل «ظلم و تبعیض، نابرابری و بیعدالتی، اختلاس و فشارهای طاقتفرسای سیاسی و اقتصادی در سطوح مختلف، سلب آزادیهای شرعی و قانونی، فیلترینگ فضای مجازی و ...» دانستند.
این شورا ضمن اعلام حمایت از مطالبات و مواضع عبدالحمید اسماعیلزهی، امام جمعه اهل سنت زاهدان و «مردود» خواندن هر گونه خشونت نسبت به معترضان، از مقامات جمهوری اسلامی خواست تا «از اعدامهای عجولانه و محارب قرار دادن کسانی که مرتکب قتل و ارعاب نشدهاند، شدیدا اجتناب کنند».
علمای دینی اهل سنت شهرستان تایباد همچنین سرکوب و اعدام معترضان را محکوم کرده و خواهان آزادی زندانیان سیاسی اعم از علما، روزنامهنگاران، دانشجویان و دیگر اقشار شده بودند.
در هفتههای گذشته و در جریان خیزش انقلابی، تعدادی از ائمه جماعات و علمای اهل سنت نیز به دلیل مواضع خود در همراهی با مردم، احضار و بازداشت شدهاند.
روز ۲۱ آذر ماموستا سیفالله حسینی، روحانی اهل سنت و امام جماعت شهر جوانرود، به دست نیروهای حکومتی بازداشت و به مکان نامعلومی منتقل شد.
مولوی عبدالغفار نقشبندی، امام جمعه راسک هم که به دلیل تایید خبر تجاوز فرمانده انتظامی چابهار به یک دختر ۱۵ ساله بلوچ به دادگاه ویژه روحانیت احضار شده بود، اواخر آذر بازداشت شد.
با ادامه التهاب در بازار ارز و افزایش بیسابقه قیمت دلار احمد وحیدی، وزیر کشور، گفت: «ارز فراوانی در کشور وجود دارد.» او افزود: «به مقداری که وقتی در بازار عرضه میشود خریدار کمتر از عرضه است و خدا را شکر ذخایر کالاهای اساسی تا ۱۳۰ درصد میرسد.»
بار دیگر در پی ادامه التهابات بازار ارز ابراهیم رئیسی اینبار پس از تغییر رییسکل بانک مرکزی از محمدرضا فرزین، رییس جدید این نهاد خواست که نرخ ارز را «مدیریت» کند. او گفت که تیم اقتصادی دولت باید برای « ثبات نرخ ارز، کاهش تورم و نظارت جدی بر عملکرد بانکها هماهنگ باشد.»
سفیر پیشین ایران در بریتانیا اعلام کرد دولت ابراهیم رئیسی میگوید آمریکا پیامهای خوب میدهد و میخواهد به برجام برگردد در حالی که آمریکا میگوید اولویتش تغییر کرده است. این سفیر پیشین جمهوری اسلامی گفت: «این یعنی آمریکاییها دست بالا را گرفتهاند تا حداکثر امتیاز را بگیرند.»
جلال ساداتیان روز پنجشنبه هشتم دی به رسانههای ایران گفت: «ما مدتهاست به همان برجام ۲۰۱۵ هم راضی شدهایم و دنبال همان هستیم اما به همان هم نمیتوانیم دسترسی پیدا کنیم.»
او گفت: «این که این سیاست خارجی را رئیسی و وزارتخارجه دارند تایید میکنند یا از جای دیگری تدوین میشود، هر کدام که هست اشکالاتی دارد. اینها نتوانستهاند مسائل را بهخوبی ساماندهی و مدیریت و منافع کشور را تامین کنند.»
مذاکرات احیای برجام از چند ماه پیش متوقف شده و دولت آمریکا اعلام کرده که به دلیل سرکوب خیزش سراسری علیه جمهوری اسلامی، این مذاکرات از اولویت کاخ سفید خارج شده است.
همچنین کریستوفر برگر، سخنگوی وزارت امور خارجه آلمان نیز به تازگی گفته است: «تمرکز اصلی برلین در حال حاضر حمایت از مردم ایران است نه عجله برای آغاز مجدد مذاکرات برجام.»
این دیپلمات پیشین جمهوری اسلامی نمره سیاست خارجی دولت ابراهیم رئیسی را «۲ با ارفاق» توصیف کرد و گفت: «همین دو نمره هم، چون دلم برای [حسین] امیرعبداللهیان سوخت.»
او همچنین درباره سیاست نزدیکی به شرق جمهوری اسلامی گفت: «ما روابط با روسیه و چین را استراتژیک میخوانیم اما آنها حداکثر میگویند ما روابط خوبی با ایران داریم. این روابط خوب و تحسینشده با روابط استراتژیک مد نظر ما متفاوت است.»
ساداتیان گفت: «هنوز آثار و نتایجی را که از عضویت و همراهی در پیمان همکاریهای شانگهای انتظار داشتیم شاهد نیستیم. در سفر شی جینپینگ به عربستان هم دیدیم که نتیجه این روابط چه شد.»
سفیر پیشین جمهوری اسلامی در بریتانیا در ادامه گفت: «اگر توازن در روابط با اروپا، آمریکا، چین و روسیه و همچنین سایر قدرتهای بزرگ مثل هند و برزیل برقرار میشد، آنوقت در جایگاهی قرار میگرفتیم که آن جایگاه را نمیتوانند بهراحتی خدشهدار کنند.»
او سیاست جمهوری اسلامی در قبال طالبان را نیز زیر سوال برد و گفت: «الان گفته میشود بیش از شش میلیون پناهجوی افغان در ایران است. اینها به سمت ایران سرازیر شدهاند در حالی که طالبان سهمیه آب هیرمند ما را نمیدهد. این چه تعاملی است که با افغانستان کردیم؟ هنوز این دولت به رسمیت شناخته نشده و اینطور دارد با ما رفتار میکند.»
مقامهای جمهوری اسلامی بارها وعده دادهاند که حقآبه ایران از رودخانه هیرمند را از افغانستان خواهند گرفت اما هنوز این وعده محقق نشده است.
پس از تهدیدات آمریکا برای مجازات عراق به دلیل انجام معاملات پنهانی با ایران و همچنین کاهش ارزش دینار، وکیلِ نخستوزیر عراق از مصطفی مخیف، رییس بانک مرکزی این کشور در دادگاه فدرال عراق شکایت کرد و خواستار برکناری او از سمتش شد.
این اقدام همچنین پس از افشای تعاملات پنهانی بانکهای عراقی با ایران انجام شد.
روز سهشنبه نیز محمد شیاع السودانی، نخستوزیر عراق، رییس بانک مرکزی را احضار کرده و خواستار انجام اقدامات برای جلوگیری از کاهش قیمت دینار شده بود.
با وجود افزایش درآمد فروش نفت عراق، ارزش دینار این کشور در مقابل دلار حدود هشت درصد کاهش یافته است.
برخی از تحلیلگران و نمایندگان سابق پارلمان، یکی از دلایل این موضوع را تهدیدات آمریکا برای مجازات عراق به دلیل انتقال دلار به ایران ذکر کردهاند.
پیش از این مثنی امین، عضو پارلمان عراق، به ایراناینترنشنال گفته بود آمریکا با تایید این که مبلغ قابل توجهی دلار از عراق وارد ایران شده، از بانک مرکزی عراق خواست همه بانکهای این کشور را که به صورت پنهانی با ایران معامله میکنند، مجازات کند.
او تاکید کرده بود آمریکا علاوه بر مساله قاچاق دلار به ایران، در ارتباط با یک توافق چهار میلیارد دلاری بین جمهوری اسلامی و عراق، به بغداد هشدار داده است.
چند هفته گذشته نیز یکی از رسانههای نزدیک به جریان مقتدی صدر گزارش داده بود در سفر اخیر نخستوزیر عراق به ایران، تحت یک توافق مبهم، چهار میلیارد دلار به ایران داده شده است.
به گفته مثنی امین، علاوه بر ایران، مبالغ بالایی دلار از عراق به سوریه و لبنان نیز ارسال شده است.
همچنین عراق در سال ۲۰۲۲ معادل نیم میلیون دلار نفت را به صورت بلاعوض به لبنان ارسال کرده است.
روز دوشنبه نیز یک منبع آگاه به ایراناینترنشنال گفته بود آمریکا در حال بررسی گزارشهایی است که نشان میدهد با وجود تحریمها، ایران و عراق بر پایه دلار با یکدیگر معامله میکنند.
به موجب تحریمهای آمریکا، هر گونه معامله ایران و عراق باید بر مبنای دینار صورت گیرد و استفاده از دلار آمریکا در این معاملات به دلیل تحریمها ممنوع است.
