مطالب بیشتر
به گزارش خبرگزاری رویترز، وزارت خارجه قطر بامداد یکشنبه اعلام کرد که پاکستان و طالبان افغانستان در جریان مذاکراتی که روز شنبه در دوحه برگزار شد، بر اجرای آتشبس فوری توافق کردند. این گفتوگوها با میانجیگری قطر و ترکیه و در پی یک هفته درگیری مرزی صورت گرفت که دهها کشته و صدها زخمی بر جای گذاشت.
بر اساس بیانیه وزارت خارجه قطر، دو کشور توافق کردند در روزهای آینده نشستهای پیگیری برگزار کنند تا از «پایداری آتشبس و اجرای قابل اعتماد آن» اطمینان حاصل شود.
پیش از این، هر دو طرف تایید کرده بودند که هیاتهایشان برای کاهش تنشها در دوحه حضور دارند. ذبیحالله مجاهد، سخنگوی اداره طالبان، اعلام کرده بود هیات افغان به ریاست ملا محمد یعقوب، «وزیر دفاع»، در این مذاکرات شرکت دارد. از سوی دیگر، وزارت خارجه پاکستان گفت خواجه محمد آصف، وزیر دفاع این کشور، ریاست هیات پاکستانی را بر عهده گرفته است.
اسلامآباد در بیانیهای اعلام کرد محور مذاکرات بر «اقدامات فوری برای پایان دادن به تروریسم مرزی علیه پاکستان و بازگرداندن ثبات به مناطق مرزی دو کشور» متمرکز است.
درگیریهای اخیر میان دو همسایه که زمانی با هم متحد بودند، پس از آن آغاز شد که پاکستان از کابل خواست گروههای شبهنظامی مستقر در خاک افغانستان را که از آنجا علیه نیروهای پاکستانی حمله میکنند، مهار کند. طالبان این اتهامات را رد کرده و در مقابل، پاکستان را متهم کرده است که با پناه دادن به نیروهای وابسته به داعش، امنیت افغانستان را تهدید میکند.
در سالهای اخیر، گروههای تندرو در پاکستان تلاش کردهاند تا با حملات مکرر علیه نیروهای دولتی، حکومت مرکزی را سرنگون کرده و نظامی مبتنی بر تفسیر سختگیرانه از شریعت اسلامی برقرار کنند.
جمعه، یک حمله انتحاری در نزدیکی مرز باعث کشته شدن هفت سرباز پاکستانی و زخمی شدن ۱۳ نفر شد. فردای آن، عاصم منیر، فرمانده ارتش پاکستان، در سخنرانی خود گفت: «دولت افغانستان باید نیروهای نیابتی را که از خاک آن کشور برای انجام حملات در پاکستان استفاده میکنند، کنترل کند.»
ادامه تنش پس از اعلام آتشبس
با وجود توافق اعلامشده، تنشها همچنان ادامه دارد. ذبیحالله مجاهد، سخنگوی اداره افغانستان، اعلام کرد که پاکستان ساعاتی پس از تمدید آتشبس در روز جمعه، حملات هوایی در خاک افغانستان انجام داده است. به گفته او، این حملات غیرنظامیان را هدف قرار داده و کابل حق پاسخگویی را برای خود محفوظ میداند، اما برای حفظ روند مذاکرات، به نیروهای طالبان دستور داده شد که از اقدام تلافیجویانه خودداری کنند.
در واکنش به این حملات، افغانستان از رقابت بینالمللی کریکت سهجانبه که قرار بود ماه آینده در پاکستان برگزار شود، انصراف داد. فدراسیون کریکت افغانستان گفت در این حملات سه بازیکن محلی در ولایت پکتیکا کشته شدهاند.
در مقابل، عطاالله طارَر، وزیر اطلاعرسانی پاکستان، در شبکه اجتماعی ایکس اعلام کرد که نیروهای پاکستانی «اردوگاههای تأییدشده شبهنظامیان اسلامگرا» در مناطق مرزی را هدف قرار دادهاند و گزارشها درباره هدف قرار گرفتن غیرنظامیان را رد کرد.
او گفت در دوره آتشبس، شبهنظامیان چند تلاش ناکام برای حمله به خاک پاکستان داشتهاند. به گفته او، بیش از ۱۰۰ شبهنظامی در حملات نیروهای امنیتی کشته شدند که بیشترشان اعضای گروهی بودند که مسئول حمله انتحاری روز جمعه شناخته شده است.
رویترز تاکید کرده است که امکان تایید مستقل آمار تلفات و جزئیات عملیات وجود ندارد.
بحران در مرز و چشمانداز مبهم صلح
تحلیلگران میگویند توافق آتشبس میتواند فرصتی موقت برای کاهش تنشها ایجاد کند، اما بدون تعهد واقعی دو طرف، احتمال شکست آن بالاست. روابط پاکستان و افغانستان از زمان بازگشت طالبان به قدرت در کابل در سال ۲۰۲۱ همواره پرتنش بوده است و اتهامهای متقابل درباره پناه دادن به گروههای تروریستی، مانع از برقراری اعتماد متقابل میان دو کشور شده است.
واینت با اشاره به اینکه لبنان از نظر اقتصادی، اجتماعی و زیرساختی آسیب دیده است، این پرسش را مطرح کرد که «آیا لبنان شهامت تغییر، خلعسلاح حزبالله و انتخاب مسیر دیپلماتیک را خواهد یافت و یا اینکه همچنان راهی را ادامه خواهد داد که بارها به ویرانی منجر شده است؟»
این نشریه اسرائیلی در مورد احتمال پیوستن لبنان به پیمان ابراهیم اضافه کرد که این ایده ممکن است دور از ذهن به نظر برسد، اما غیرممکن نیست.
به نوشته واینت، توافقهای ابراهیم منطقه خاورمیانه را بازسازی کردند و باعث عادیسازی روابط، سرمایهگذاری، امنیت و گشایش شدند. با این حال، هرگونه اشاره در لبنان در مورد عادیسازی روابط با اسرائیل همچنان «تابو» است.
این نشریه تاکید کرد که پیوستن به این پیمان نیازمند فاصلهگرفتن قاطعانه و دوری بیشتر از مدار جمهوری اسلامی خواهد بود.
در تحلیل واینت بر این موضوع انگشت گذاشته شده که بسیاری از لبنانیها دریافتهاند که جنگها و ویرانیها هیچ چیز برایشان به ارمغان نیاورده است.
بر این اساس، برخی درک کردهاند که اگر یک رهبر جسور ظهور کند و حمایت کشورهای خلیج فارس، ایالات متحده و فرانسه را به همراه داشته باشد، ممکن است فرصتی به دست آید.
با این همه، واینت اشاره کرد که در حال حاضر، احتمال ورود رسمی لبنان به توافقنامههای ابراهیم کم است زیرا حزبالله، گروه تحت حمایت جمهوری اسلامی، همچنان قدرت دارد، دولت مرکزی ضعیف است و جامعه ترسیده است و یکپارچه نیست.
به نوشته این نشریه، امتحان واقعی برای لبنان این است که آیا از یکپارچگی و قدرت لازم برای خلع سلاح حزبالله برخوردار است یا خیر.
واینت اضافه کرد که این گروه شبهنظامی دیگر صرفاً یک «جنبش مقاومت» نیست بلکه یک بازیگر سیاسی، اقتصادی و اجتماعی است که عملا بخشهایی از جنوب لبنان را اداره میکند و زرادخانه تسلیحاتی قابل توجهی در اختیار دارد.
اما در عین حال، حزبالله به بار سنگینی برای لبنان تبدیل شده است که سرمایهگذاران را میترساند، مانع اصلاحات میشود و این کشور را در آستانه درگیری نگه میدارد.
از همین رو به نوشته واینت، خلع سلاح حزبالله «یک تحول ملی» خواهد بود و تحقق آن، نیازمند وحدت داخلی، پشتیبانی سیاسی و تعامل عمیق بینالمللی است.
این نشریه اسرائیلی با اشاره به این نکته که لبنان نمیتواند این کار را به تنهایی انجام دهد، این ایده را مطرح کرد که «گام عملی اولیه میتواند ادغام تدریجی حزبالله در نهادهای رسمی، تحت نظارت ارتش و بدون خودمختاری عملیاتی باشد.»
در این تحلیل تاکید شد که این مسیر طولانی است، اما شاید تنها راهی است که از جنگ داخلی دیگری جلوگیری میکند.
واینت در ادامه با اشاره به این که حملات اسرائیل، حزبالله را نابود نکرد، اما عمیقاً به آن ضربه زد، نوشت که این گروه اکنون به دنبال آن است که کمتر به عنوان نیروی نظامی و بیشتر به عنوان بازیگری سیاسی و اجتماعی، شناخته شود.
این نشریه اسراییلی هدف از این سیاست حزبالله را این دانست که خود را به عنوان مدافع جامعه شیعه و بازسازنده جنوب لبنان معرفی کند، نه اینکه صرفاً به عنوان «دشمن مسلح اسرائیل» شناخته شود.
بااین وجود واینت تاکید کرد که حزبالله در پشت صحنه درصدداست تا توان نظامی خود را حفظ و دوباره حضور خود را در طول مرز شمالی اسراییل تثبیت کند و افزود که به همین دلیل است که اسرائیل در حال آمادهسازی مرز شمالی خود برای دورهای طولانی از بازدارندگی و آمادگی است.
واینت در بخش دیگری از این تحلیل با اشاره به رقابت جمهوری اسلامی با کشورهای غربی، به ویژه فرانسه و ایالات متحده در لبنان اضافه کرد: «در بین این رقابتها، مردم لبنان قرار دارند که از جنگ خسته شدهاند و در جستجوی ثبات و آرزومند امید هستند.»
در بخشی از این تحلیل آمده که «آینده لبنان با موشکها تعیین نخواهد شد، بلکه با شجاعت برای به زمین گذاشتن آنها رقم خواهد خورد.»
در پایان این تحلیل تاکید شد که جهان، و به ویژه جهان عرب، درهای خود را به سوی لبنانی که زندگی را انتخاب کند باز خواهد کرد ولی اگر این کشور «به ترس، سلاح و ایدئولوژیهای منسوخ تکیه کند»، در همان جایی که امروز قرار دارد، باقی خواهد ماند.
