مطالب بیشتر
این اقدام پس از آن صورت میگیرد که در پی تن ندادن جمهوری اسلامی به خواستههای بریتانیا، آلمان و فرانسه، این سه کشور اروپایی با فعال کردن مکانیسم ماشه به دنبال بازگرداندن تمامی تحریمهای سازمان ملل متحد علیه جمهوری اسلامی هستند.
پیام پزشکیان به امیر قطر
خبرگزاری رسمی قطر تایید کرد که امیر این کشور پنجشنبه ۱۳ شهریور پیام شفاهی پزشکیان را در دیدار با عباس عراقچی، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی، در دوحه دریافت کرده است.
منابع مطلع که نخواستند نامشان فاش شود به ایران اینترنشنال گفتند که در این پیام از شیخ تمیم بن حمد برای میانجیگری میان تهران و قدرتهای غربی با هدف جلوگیری از بازگشت تحریمها ذیل سازوکار موسوم به «اسنپبک» یا مکانیسم درخواست کمک شده است.
این منابع گفتند تهران در حال نشان دادن انعطاف بیشتری درباره محل نگهداری و نحوه مدیریت ذخایر اورانیوم با غنای بالا است؛ موضوعی که پس از حملات هوایی آمریکا، جمهوری اسلامی حاضر به گفتوگو درباره آن نبود.
فرانسه، بریتانیا و آلمان ششم شهریور در نامهای به شورای امنیت، از تصمیم خود برای آغاز فرآیند فعالسازی مکانیسم ماشه و بازگشت تحریمهای سازمان ملل علیه تهران خبر دادند.
در پی این اقدام، مقامهای جمهوری اسلامی مواضعی دوگانه اتخاذ کردهاند؛ از یک سو احتمال خروج از پیمان منع گسترش سلاحهای هستهای (انپیتی) را مطرح کرده و از سوی دیگر از آمادگی تهران برای تداوم مسیر دیپلماتیک خبر دادهاند.
منابع مطلع به ایراناینترنشنال گفتند که جمهوری اسلامی از امیر قطر خواسته تسهیلکننده تماسهای تهران با ایالات متحده و سه کشور اروپایی برای ازسرگیری دیپلماسی هستهای و پیشگیری از بازگشت تحریمها باشد.
درخواست از قطر برای میانجیگری پس از آن صورت می گیرد که علی خامنهای بر خلاف اظهارات صریح خود که «نه جنگ میشود و نه مذاکره میکنیم»، یکشنبه ۱۶ شهریور در دیدار با هیئت وزیران دولت مسعود پزشکیان بدون نام بردن از کشور خاصی گفت دشمن درصدد تحمیل فضای «نه جنگ، نه صلح» بر ایران است، اما «این حالت برای کشور ضرر و خطر دارد».
آمریکا هنوز واکنشی رسمی به این اظهارات نشان نداده و بهنظر نمیرسد تغییری در سیاست واشینگتن در قبال مذاکره با جمهوری اسلامی رخ داده باشد. دونالد ترامپ، رییسجمهوری آمریکا، پس از جنگ ۱۲ روزه چند بار تاکید کرده که نیاز و عجلهای برای مذاکره با تهران ندارد.
در عین حال، همزمان با نزدیک شدن به زمان بازگرداندن تحریمهای گسترده سازمان ملل، از افزایش احتمال حمله مجدد اسرائیل و حتی آمریکا به جمهوری اسلامی سخن گفته میشود.
دیدار عراقچی با آژانس در قاهره
اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت امور خارجه اسلامی، دوشنبه ۱۷ شهریور تایید کرد که عراقچی قرار است سهشنبه در قاهره با رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بینالمللی انرژی اتمی، دیدار کند.
او گفت این دیدار با هدف نهاییکردن چارچوب همکاریهای ایران و آژانس برگزار خواهد شد.
این تحولات در شرایطی رخ میدهد که آژانس بینالمللی انرژی اتمی خواستار نظارت هر چه زودتر و کامل بر برنامه هستهای ایران شدهاند. آژانس اعلام کرده است که از اواسط ژوئن و همزمان با حملات به تاسیسات غنیسازی ایران، دسترسی و دید کافی به وضعیت یا محل ذخایر اورانیوم با غنای بالا نداشته است.
بر اساس گزارش رویترز در اواخر اوت، ایران حدود ۴۴۰.۹ کیلوگرم اورانیوم ۶۰ درصدی در اختیار داشته که در صورت غنیسازی بیشتر، برای ساخت حدود ۱۰ سلاح هستهای کافی است.
شروط اروپا برای تاخیر در بازگرداندن تحریمها
از نظر دیپلماتیک، فشارها رو به افزایش است. بریتانیا، فرانسه و آلمان روز ۲۸ اوت مکانیسم بازگشت تحریمها را بر اساس قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت فعال کردند. طبق این روند، اگر قطعنامه جدیدی تصویب نشود، معافیت از تحریمها منقضی خواهد شد.
این سه کشور همچنان سه شرط برای جمهوری اسلامی تعیین کردهاند که میتواند باعث تاخیر موقت در بازگشت تحریمها و ایجاد فضای جدید برای مذاکره شود.
سه کشور اروپایی از جمهوری اسلامی خواستهاند تهران دسترسی بازرسان سازمان ملل به سایتهای هستهای آسیبدیده در حملات اسرائیل را ممکن سازد، درباره وضعیت ذخایر اورانیوم غنیشده شفافسازی کند و گفتوگوهای مستقیم با ایالات متحده را شروع کند.
یک افسر مهاجرت در فرودگاه خمینی تهران، به شرط ناشناسماندن، به ایراناینترنشنال گفت: «پیش از جنگ، بیشتر سفرهایی که مدیریت میکردیم توریستی بود. اما از زمان جنگ ۱۲ روزه در خرداد، خروجها چند برابر شده است و بسیاری از کسانی که رفتهاند، هنوز پس از یک یا دو ماه بازنگشتهاند؛ آنها تصمیم گرفتهاند دیگر بازنگردند.»
به گفته او، این بار فقط جوانان نیستند که میروند؛ افراد میانسال و حتی سالمندان نیز برای در امان ماندن از تهدیدهای مستقیم و غیرمستقیم جنگ کشور را ترک کردهاند.
زندگی زیر سایه ترس
پژمان، ۴۶ ساله، طراح دورکار آزاد، به ایراناینترنشنال گفت که پس از دو سال زندگی در تفلیس گرجستان به تهران بازگشته و زندگی تازهای ساخته بود؛ درآمدی حدود سه هزار دلار در ماه داشت، آپارتمان بزرگی اجاره کرده و مبلمان و خودرویی خریده بود. اما جنگ با اسرائیل همه چیز را تغییر داد.
او گفت: «این جنگ مرا مجبور کرد تهران را ترک کنم و از خانواده همسرم بخواهم همه چیز را بفروشند و پولش را برایم بفرستند. نمیتوانم برگردم چون ممکن است مقامات مرا به خاطر کار با شرکتهای خارجی بازداشت کنند.»
پژمان از دامنه گسترده بازداشتها و اعدامها سخن گفت: «پس از جنگ با اسرائیل، بیش از ۲۰ هزار نفر عمدتا به اتهام همکاری با کشورهای متخاصم یا جاسوسی برای اسرائیل بازداشت شدهاند.»
او افزود: «برای آنها مهم نیست که شما آزادکاری قانونمند باشید و هیچ ارتباط سیاسی نداشته باشید. یکی از دوستانم بازداشت و به جاسوسی متهم شد. به او گفتند اجازه نداری با شرکتهای آمریکایی کار کنی.»
همسر پژمان نیز درباره خروج پرشتابشان به ایراناینترنشنال گفت: «ماشین را فروختیم، وسایل خانه را فروختیم، همه چیز را فروختیم. هیچ راه دیگری نبود. با هر زنگ در میلرزیدیم که مبادا ماموران آمده باشند شوهرم را بازداشت کنند.»
این خانواده اکنون در ترکیه و در انتظار یافتن راهی برای رفتن به آلمان به سرمیبرد.
قطعی برق و مشاغل از دست رفته
بهروز، ۵۱ ساله، مترجم آنلاین در تهران، گفت که قطعیهای روزانه برق و اینترنت، درآمدش از کار با شرکتهای زبانمحور بریتانیایی و آمریکایی را نابود کرده است.
او به ایراناینترنشنال گفت: «شش ماه پیش روزی پنج تا شش ساعت برای مهاجران و بیماران در بیمارستانها، دادگاهها و خدمات اجتماعی در خارج ترجمه میکردم. قطعی برق این را به سه تا چهار ساعت کاهش داد. از زمان جنگ، محدودیت اینترنت هم به آن اضافه شد و حالا به سختی روزی یک یا دو ساعت کار میکنم.»
او و خانوادهاش در حال آمادهسازی برای فروش آپارتمان خود جهت تامین هزینههای مهاجرت از ایران هستند.
بهروز گفت: «باید به جایی امن با اینترنت پایدار بروم. بیشتر شرکتهایی که با آنها کار میکنم آمریکایی هستند و ممکن است به اتهام همکاری با کشورهای متخاصم بازداشت شوم.»
همسرش برنامهای ناخواسته را توضیح داد: «به یک کشور بدون ویزا مثل ترکیه، ارمنستان یا حتی قطر میرویم و سپس پرونده مهاجرتی تشکیل میدهیم. این مهاجرتی نبود که میخواستیم. این حکومت ما را مجبور کرد.»
او تفاوت درآمدها را چنین شرح داد: «اینجا ۲۰۰ تا ۳۰۰ دلار در ماه میدهند. وقتی شوهرم بالاخره کار دورکاری پیدا کرد که ده برابر این رقم میداد، روحانیون نگذاشتند زندگی کنیم.»
به گفته او، دلیل محدودیتهای اینترنتی ترس حاکمیت است: «آنها اینترنت را محدود میکنند چون از سرنگونی میترسند. آنها از همهچیز و همهکس میترسند و مردم را قربانی میکنند تا در قدرت بمانند.»
خروجی بیبازگشت
از کانترهای فرودگاه تا خانههایی که با عجله تخلیه میشوند، مصاحبهشوندگان از شکافی قطعی در زندگی خود سخن گفتند؛ آنها به سفری کوتاه نمیروند بلکه میخواهند برای همیشه ایران را ترک کنند. برای خانواده پژمان، ترس از بازداشت دلیل اصلی بود و برای خانواده بهروز، معیشتی که زیر بار قطعی برق و اینترنت از هم پاشید.
پیامدهای جنگ ۱۲ روزه بسیار گسترش یافته و سفرها را به مهاجرتی بیبازگشت تبدیل کرده است؛ خانهها فروخته شده، مدارس رها شده، پساندازها به بلیت تبدیل شده و آیندهای تاریک به جا مانده که بسیاری دیگر جرأت بازپسگیری آن را ندارند.
وزیر علوم و فناوری اسرائیل و عضو کابینه امنیتی این کشور، همزمان با سفر هیات کارشناسی اعزامی از سوی شاهزاده رضا پهلوی به اسرائیل، به بابک اسحاقی، خبرنگار ایراناینترنشنال در اسرائیل، گفت: «انتخاب با ملت ایران است، ولی ما میبینیم که ملت ایران به رضا پهلوی باور دارد و از او حمایت میکند. ما نیز در اسرائیل از رضا پهلوی حمایت میکنیم، زیرا میبینیم که ملت ایران از رضا پهلوی پشتیبانی میکند.»
شاهزاده رضا پهلوی دو سال پیش به دعوت گیلا گملیل به اسرائیل سفر و با بنیامین نتانیاهو دیدار و گفتوگو کرد، با این حال، این نخستین بار است که یک عضو کابینه نتانیاهو با صراحت از حمایت این کشور از شاهزاده رضا پهلوی برای سرنگونی جمهوری اسلامی سخن میگوید.
سفر هیاتی از سوی شاهزاده رضا پهلوی در میانه آتشبسی که بسیاری آن را شکننده میخوانند و پس از جنگ ۱۲ روزه میان جمهوری اسلامی و اسرائیل صورت میگیرد.
اسرائیل در عملیات طلوع شیران از بامداد جمعه ۲۳ خرداد، به مدت ۱۲ روز اهدافی را در ایران هدف قرار داد. این اهداف شامل اشخاص کلیدی نظامی، امنیتی، مراکز موشکی، نظامی، هستهای و دستاندرکاران برنامه هستهای جمهوری اسلامی بودند.
ارتش اسرائیل اعلام کرده است جنگندههای این کشور ۱۵۰۰ بار در آسمان ایران پرواز و به ۱۴۸۰ هدف نظامی حمله کردند.
دستکم ۳۰ فرمانده نظامی بلند پایه جمهوری اسلامی که زنجیره فرماندهی آن را تشکیل داده بودند، در این حملات کشته شدند. برخی از این اهداف، نظیر پادگان الزهرای امند، پایگاه یکم شکاری هوانیروز، پادگان امام حسن مجتبی، فرودگاه مهرآباد، کارخانجات مپنا، پادگان قدیری و پایگاه یکم پدافند تهران، شهر موشکی خرمآباد، بعضا تا ۴۰ بار در روزهای متفاوت هدف قرار گرفتند.
گملیل همچنین درباره اعتراضنکردن مردم ایران پس از جنگ اخیر گفت: «کسی انتظار ندارد که در میانه جنگ مردم به خیابان بیایند. اما ما به آنها نشان دادیم که حکومتشان بسیار ضعیف است. ما با حکومتی روبهرو هستیم که هم به مردم ایران و هم به جهان آسیب میزند.»
او ادامه داد: «من کاملاً باور دارم که وقتی ملت ایران تصمیم به تغییر بگیرد، ما با تمام نیرو و محبت در کنارشان خواهیم بود.»
گملیل در پاسخ به پرسشی درباره برنامههای اسرائیل برای آینده روابط با ایران گفت: «ما آیندهای را میبینیم که در آن دو ملت با یکدیگر همکاری میکنند. ما برای بسیاری از مشکلات مردم ایران در حوزههایی مثل کشاورزی، انرژی، آب و فناوری راهحلهایی داریم.»
پیش از این هم بنیامین نتانیاهو و نفتالی بنت، نخستوزیر سابق اسرائیل، با اشاره به بحران آب و برق در ایران از آمادگی اسرائیل برای کمک به مردم ایران در این زمینهها پس از سقوط جمهوری اسلامی سخن گفته بودند.
آنها همچنین از مردم ایران خواستند که علیه جمهوری اسلامی به پا خیزند.
وزیر علوم اسرائیل افزود: «هیاتی که از سوی شاهزاده رضا پهلوی به اسرائیل فرستاده شده، برای دریافت همین دانش و تجربه آمده است. ما امیدواریم که روزی این همکاریها را در تهران ادامه دهیم.»
گملیل با تاکید بر اینکه باور دارد وضعیت فعلی بین دو کشور ایران و اسرائیل تغییر خواهد کرد، افزود: «ملت ایران تنها نیست. ما اینجا هستیم تا پاسخ بدهیم، راهحل ارائه کنیم و آیندهای مشترک و بهتر بسازیم.»
گملیل افزود: «ما واقعاً بر این باوریم که ملت ایران و ملت اسرائیل باید به مسیر همکاریهایی بازگردند که ریشه در ۲۵۰۰ سال پیش دارند؛ از زمانی که کوروش بزرگ به یهودیان اجازه داد معبد دوم را بنا کنند.»
وزیر علوم اسرائیل گفت: «ما، همراه با شاهزاده رضا پهلوی و نخستوزیر اسرائیل، تلاش میکنیم تا به لحظه امضای پیمان کوروش برسیم؛ پیمانی که همچون پیمانهای ابراهیم، پیوندی سیاسی، تاریخی و فرهنگی میان دو ملت خواهد ساخت.»
قاسمینژاد: هدف ما احیای روابط استراتژیک ایران و اسرائیل پس از جمهوری اسلامی است
سعید قاسمینژاد، مشاور ارشد شاهزاده رضا پهلوی، نیز در این در نشست گفت: «پیمان کوروش نشانهای از پیوند تاریخی ایران و اسرائیل است که میتواند در آیندهای آزاد، به همکاری استراتژیک دو ملت تبدیل شود.»
او افزود: «امید ما این است که سفر اخیر این هیات، گامی عملی در مسیر امضای رسمی پیمان کوروش میان شاهزاده و نخستوزیر اسرائیل در ایران آزاد فردا باشد.»
مشاور ارشد رضا پهلوی افزود: «کشور اسرائیل امروز در زمینه فناوری، مدیریت و سیاستگذاری جزو پیشرفتهترینها در جهان است. ما در ایران آینده با بحرانهای متعددی روبهرو خواهیم بود: از کمبود آب و انرژی گرفته تا ضعف زیرساختی در فناوری. همکاری با متخصصان اسرائیلی از همین امروز میتواند بستری برای حل این بحرانها باشد.»
او تاکید کرد: «دسترسی به بهترین متخصصان جهانی، بهویژه در اسرائیل، برای ایران آزاد یک مزیت راهبردی است و باید همین حالا برای آن برنامهریزی شود.»
پیام رضا پهلوی در ایکس: از میزبانی اسرائیل برای هیات ایرانی قدردانی میکنم
در پی سفر هیاتی به نمایندگی از شاهزاده رضا پهلوی به اسرائیل، او با انتشار پیامی در شبکه اجتماعی ایکس از مقامهای اسرائیلی برای میزبانی از این هیات قدردانی کرد.
او در این پیام نوشت:«از جناب رییسجمهور هرتزوگ و خانم وزیر گملیل به خاطر میزبانی از هیات متخصصان و کارشناسان من صمیمانه سپاسگزارم؛ آن هم در زمانی که ملت ایران با بحران شدید آب، کمبود برق، و فروپاشی اقتصادی دستبهگریبان است. این هیات بخشی از پروژه شکوفایی ایران است؛ طرحی برای نوزایش ایران و بهرهگیری از تمامی ظرفیتهای کشورمان پس از سرنگونی جمهوری اسلامی.»
شاهزاده رضا پهلوی افزود: «اطمینان دارم که کارشناسان ایرانی در همکاری با همتایان اسرائیلی، نهتنها راهحلهایی برای مقابله با مشکلات بهوجودآمده از سوی رژیم ارائه خواهند داد، بلکه بنیان پیمان کوروش در آینده میان اسرائیل و ایرانی آزاد، دموکراتیک و شکوفا را نیز بنا خواهند نهاد؛ پیمانی که پیوندهای تاریخی و عمیق میان دو ملت را، چنانکه کوروش بزرگ ۲۵۰۰ سال پیش ترسیم کرد، استوارتر خواهد ساخت.»
بر اساس اطلاعات رسیده به ایراناینترنشنال، مجید تختروانچی، معاون وزیر امور خارجه، روز شنبه در جلسهای خصوصی که با هدف توجیه سیاستهای جمهوری اسلامی و «مدیریت روایت رسانهای» برگزار شده بود، به مدیران رسانههای چاپی و آنلاین گفته است که کاخ سفید پیامهای تهران برای ازسرگیری مذاکرات را نادیده گرفته است.
بر اساس همین گزارش، پیشتر نیز کاظم غریبآبادی، دیگر معاون وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی، در جلسهای مشابه که هفته گذشته در ساختمان وزارت امور خارجه برگزار شد، اعلام کرده بود: «۱۵ بار به شکلهای مختلف به واشینگتن پیام فرستادهایم تا مذاکرات از سر گرفته شود، اما هیچ پاسخی از سوی مقامات آمریکایی دریافت نکردهایم.»
در دور قبلی مذاکرات که با میانجیگری عمان برگزار شده بود، جمهوری اسلامی حاضر نشد با محدودیتهای درخواست شده برای غنیسازی در ایران موافقت کند و پیشنهاداتی که دولت آمریکا پس از چند دور مذاکره به جمهوری اسلامی ارائه داده بود را نپذیرفت.
علی خامنهای در همان زمان غنیسازی در خاک ایران را خط قرمز جمهوری اسلامی دانست و پیشنهادات آمریکا را رد کرد. در پی بنبست در مذاکرات بین حکومت ایران و استیو ویتکاف، فرستاده ویژه دولت آمریکا، و اصرار جمهوری اسلامی بر غنیسازی در ایران، حملات اسرائیل به ایران آغاز شد و جنگ ۱۲ روزهای به وقوع پیوست.
پس از جنگ نیز آمریکا اعلام کرد که اگر جمهوری اسلامی با «غنیسازی صفر» در ایران موافقت کند رسیدن به توافق امکان پذیراست. اما مقامات جمهوری اسلامی حاضر به پذیرش این موضوع نشدهاند.
پیش از این نیز محمدرضا عارف، معاون اول مسعود پزشکیان، ۲۱ مرداد اعلام کرده بود که جمهوری اسلامی آماده است در «شرایط مناسب»، حتی بهصورت مستقیم با آمریکا مذاکره کند. عارف گفته بود: «به طرف مذاکرهکننده اعلام کردیم که حاضریم اعتمادسازی کنیم، اما انگار خود را به خواب زده است. کشور در شرایط متعادل آماده مذاکره است، چرا که مذاکره برای حفظ منافع دو طرف است که نباید موضوعی دیکته شود.»
علی خامنهای البته این موضوع را بار دیگر رد کرد. او در ۲ شهریور با متهم کردن مدافعان مذاکره مستقیم با ایالات متحده تاکید کرد «باطن قضیه دشمنی آمریکا» با مسائلی چون مذاکره مستقیم «حل نشدنی» است.
خامنهای آمریکا را به انجام اقداماتی «برای به زانو درآوردن و گوش بهفرمان کردن ملت ایران» متهم کرد و آن را «اهانت به ایرانیان» خواند و افزوده بود: «ملت از چنین توقع زشتی به شدت رنجیده است و در مقابل این خواسته با قدرت میایستد.»
عباس عراقچی، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی، نیز ۱۵ مرداد درباره احتمال ازسرگیری مذاکرات با آمریکا گفت فعلا قرار قطعی وجود ندارد، اما پیامهایی رد و بدل شده و ادامه گفتوگوها بستگی به مصالح جمهوری اسلامی دارد.
اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی، نیز ۱۳ مرداد اعلام کرده بود هر طرحی که بتواند «حق غنیسازی در ایران» را تامین کند، در مذاکرات هستهای قابل بررسی خواهد بود.
پنجشنبه هفته گذشته، طرفهای اروپایی توافق برجام با ارسال نامهای به دبیرکل سازمان ملل و شورای امنیت روند فعالسازی «مکانیسم ماشه» را کلید زدند. روز جمعه نیز شورای امنیت سازمان ملل پشت درهای بسته نشستی را در این مورد برگزار کرد. در پایان این نشست طرفهای اروپایی برجام با صدور بیانیه مشترکی سه شرط برای جمهوری اسلامی تعیین کردند که در صورت پذیرش آنها، اجرای تحریمها به تاخیر خواهد افتاد. طبق قطعنامه فعلی، تحریمهای سازمان ملل علیه جمهوری اسلامی ۳۰ روز پس از درخواست طرفهای عضو برجام باردیگر به اجرا در خواهد آمد.
به گزارش رویترز، اروپاییها شرط کردهاند که در این فاصله از سرگیری بازرسیهای آژانس، ارائه گزارش دقیق درباره ذخایر اورانیوم غنیشده و ورود به روند دیپلماتیک با آمریکا باید محقق شود.
