ابراهیم روشندل، دیپلمات پیشین، کارشناس امنیت ملی و مسائل استراتژیک، به ایراناینترنشنال گفت ورود مستقیم آمریکا به بحران، نقطه چرخش در تقابل ایران و اسرائیل بود. جاییکه دیگر صحبت از یک درگیری دوجانبه نبود، بلکه پای قدرتی به میدان باز شد که توان شکلدهی به صحنه بینالملل را دارد.
او افزود اظهارات محسن رضایی که به موشکهای سجیل و فتح و ابزارهای فرامنطقهای مثل بستن تنگه هرمز اشاره میکرد، بیشتر نمایانگر تکرار همان زبان تهدید بود— زبانی که حالا دیگر پاسخ عملی ندارد. سفرهای دیپلماتیکی مانند تلاش عباس عراقچی هم نتوانستند مانع این تغییر موازنه شوند.
به گفته این دیپلمات پیشین، ساختار تصمیمگیری جمهوری اسلامی همزمان دچار بینظمی شدید شده است. علی خامنهای غایب است، نیروهای رادیکال سیاست را در دست گرفتهاند و اصل «انتقام» همچنان جایگزین «عقلانیت راهبردی» شده است. همین فضای قفلشده، امکان تصمیمگیری واقعگرایانه را از حکومت گرفته—در حالیکه گزینههای پیشرو هر روز محدودتر و پرهزینهتر میشوند. حتی در داخل کشور نیز حکومت بهجای مهار بحران، به سرکوب شدید، بازداشتهای گسترده و فشار بر جامعه روی آورده است؛ وضعیتی که میتواند به تنشی داخلی عمیقتر از بحران خارجی بینجامد.
روشندل تاکید کرد پنج ستون اصلی سیاست خارجی جمهوری اسلامی که از اوایل دهه ۶۰ پایهگذاری شد، حالا یکییکی فرو ریختهاند. صدور انقلاب و نفوذ ایدئولوژیک در منطقه دیگر جذابیتی ندارد، شبکههای نیابتی مانند حزبالله، حشد شعبی و انصارالله تضعیف شدهاند، برنامه هستهای که سالها بهعنوان ابزار چانهزنی استراتژیک بهکار میرفت، اکنون بهطرز بیسابقهای هدف قرار گرفته و تخریب شده، اولویتدهی به عمق راهبردی در منطقه با شکست مواجه شده و حتی همپیمانی با قدرتهایی مانند روسیه و چین هم کارساز نبوده—چراکه این کشورها نشان دادهاند تمایلی برای ورود به رویارویی مستقیم با آمریکا ندارند. نتیجه، فروپاشی تدریجی سازهایست که روزگاری بلندپروازانهترین پروژه ژئوپلیتیک جمهوری اسلامی بود.
این کارشناس در نهایت گفت در این فضا، تنها مسیر واقعبینانه، تغییر رویکرد از تقابل به عقبنشینی کنترلشده، گفتوگو و بازتعریف جایگاه ایران در منطقه و جهان است. اسرائیل، با اتکا بر اصول سیاست بازدارندگیاش، اکنون دست بالا را دارد و میتواند در سطح بینالمللی اقداماتش را در قالب واکنش مشروع بازنمایی کند. از سوی دیگر، فروپاشی تدریجی درونی—در حوزه اقتصاد، محیطزیست و آزادیهای سیاسی—بدون نیاز به حمله نظامی مستقیم، میتواند پروژه تضعیف جمهوری اسلامی را به تغییر ساختاری منتهی کند؛ تغییری که دیگر نه از بیرون، بلکه از درون میرسد
