سازمان گزارشگران بدون مرز: ایران هفتمین زندان بزرگ روزنامهنگاران در جهان است
گزارش سالانه سازمان گزارشگران بدون مرز نشان میدهد که ایران با ۲۱ روزنامهنگار زندانی و یک ناپدید، جزو کشورهایی با بیشترین تعداد روزنامهنگار زندانی است.
گزارش سالانه سازمان گزارشگران بدون مرز نشان میدهد که ایران با ۲۱ روزنامهنگار زندانی و یک ناپدید، جزو کشورهایی با بیشترین تعداد روزنامهنگار زندانی است.
پس از سه کشور چین، روسیه و میانمار که در صدر فهرست دارندگان بیشترین روزنامهنگار زندانی قرار گرفتهاند، بلاروس، ویتنام، جمهوری آذربایجان، ایران، مصر، اسرائیل و عربستان سعودی، بهترتیب در ردههای بعدی هستند.
تیبو بروتن، مدیرکل گزارشگران بدون مرز، همزمان با انتشار گزارش سالانه این نهاد در سهشنبه ۱۸ آذر، «جنایات علیه روزنامهنگاران» را ناشی از «مصونیت حکومتها از مجازات» خواند.
او افزود: «ناکامی سازمانهای بینالمللی در تضمین حق حفاظت از روزنامهنگاران در درگیریهای مسلحانه، پیامد کاهش جهانی شجاعت دولتهاست که باید سیاستهای عمومی حمایتی را اجرا کنند.»
گزارش تازه سازمان گزارشگران بدون مرز، بخشهای جداگانهای را به روزنامهنگارانی اختصاص داده است که در مناطق جنگی از جمله روسیه، اوکراین، سودان و سوریه کار میکنند.
این سازمان هشدار میدهد که این محیطها بهطور فزایندهای مرگبار شدهاند.
بر اساس این گزارش، حدود ۴۳ درصد از روزنامهنگاران کشته شده در ۱۲ ماه گذشته، در غزه بهدست نیروهای مسلح اسرائیل جان باختهاند.
این گزارش تاکید کرده است در اوکراین نیز ارتش روسیه همچنان روزنامهنگاران خارجی و اوکراینی را هدف قرار میدهد.
سودان نیز یکی از مناطق جنگی بهشدت مرگبار برای فعالان رسانهای عنوان شده است.
روزنامهنگاران تبعیدی
سازمان گزارشگران بدون مرز، ایران را در میان ۱۰ کشور با بیشترین تعداد روزنامهنگاران در تبعید قرار داده است. افغانستان، روسیه، سودان، بلاروس، میانمار، السالوادور و قرقیزستان، دیگر کشورهای این فهرست هستند و ایران چهارمین کشور با بیشترین تعداد روزنامهنگار تبعیدی است.
در این گزارش آمده است: «از میان بیش از ۴۰ رسانهای که دفتر کمکهای سازمان در ۱۲ ماه گذشته از آنها حمایت کرده است، ۱۹ رسانه متعلق به تحریریههای افغانستان، روسیه، سودان، ایران، بلاروس، میانمار، السالوادور و قرقیزستان هستند که به فعالیت خبری در تبعید ادامه میدهند.»
بیش از نیمی از روزنامهنگارانی که در سال ۲۰۲۵ برای دریافت کمک اضطراری از گزارشگران بدون مرز اقدام کردهاند، از ۴۴ کشور مختلفاند که ناچار به ترک کشور خود شدند.
گزارش در پایان نتیجهگیری میکند: «سال ۲۰۲۵ بهعنوان سالی در یادها خواهد ماند که آزادی مطبوعات در برابر چشمان ما از میان رفت.»
سازمان گزارشگران بدون مرز خواستار اعمال تحریمهای هدفمند علیه مقامها و نهادهایی شد که مسئول نظارت، سرکوب و بازداشت روزنامهنگارانند.
در ایران چه میگذرد؟
پس اعتراضهای سراسری سال ۱۴۰۱ در ایران که به خیزش ژینا مشهور شد و جنبش «زن، زندگی، آزادی» را شکل داد، سرکوب رسانهها شدت بیشتری یافت.
سرکوب اجتماعی و ایجاد محدودیتهای گسترده برای روزنامهنگاران، بهویژه پس از جنگ ۱۲ روزه آمریکا و اسرائیل علیه جمهوری اسلامی، همچنان ادامه دارد و نشانهای از باز شدن فضا و کاهش سرکوب پدیدار نیست.
کارشناسان سازمان ملل از جمهوری اسلامی خواستهاند به سرکوب پس از آتشبس پایان دهد و هشدار دادهاند: «نباید از شرایط پس از جنگ بهعنوان فرصتی برای خاموش کردن صدای مخالفان و افزایش سرکوب استفاده شود.»
در یک سال گذشته، پس از رویدادهایی چون انفجار در بندر رجایی، جنگ ۱۲ روزه و فعال شدن مکانیسم ماشه علیه جمهوری اسلامی، روزنامهنگاران زیادی به دلیل انتشار محتوا در شبکههای اجتماعی مورد بازخواست نهادهای مختلف امنیتی، بهویژه وزارت اطلاعات و سازمان اطلاعات سپاه پاسداران قرار گرفتند.
یکم آبان، روزنامه هممیهن از احضار چند نفر از روزنامهنگاران خود به سازمان اطلاعات سپاه خبر داد. این روزنامه پس از پایان جنگ ۱۲ روزه گزارش داد حدود ۱۵۰ روزنامهنگار شغل خود را از دست دادهاند.
دادستان تهران اوایل مهر علیه مدیر مسئول و عوامل تهیه یک گزارش درباره افزایش شمار نوزادانی که با اختلالهای کروموزومی متولد میشوند، اعلام جرم کرد.
وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، پس از انتشار این گزارش با تاکید بر اهمیت قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت که امکان غربالگری برای زنان باردار را محدود کرده است، آمار منتشر شده در گزارش روزنامه شرق را خلاف واقع خواند.
روز گذشته (۱۷ آذر) نیز، در پی انتشار صحبتهای اسماعیل کهرم، بومشناس و فعال محیط زیست، درباره اثر مازوتسوزی بر آلودگی هوا، علیه کهرم و مدیر مسئول سایت جماران، اعلام جرم شد.
کهرم در بخشهایی از صحبتهایش، هزینه ساخت موشک را با هزینههای مورد نیاز برای حفاظت از محیط زیست قیاس کرده و گفته بود اگر سلامت مردم برای مسئولان مهم باشد، میتوان با پول ۱۰ موشک، مازوتها را استاندارد کرد.
اژدر پیری سارمانلو، روزنامهنگار و سردبیر نشریه بینالمللی پژوهش، رضا ولیزاده، خبرنگار سابق رادیو فردا و مصطفی نعمتی، روزنامهنگار اهل آبدانان، از جمله روزنامهنگاران زندانی در ایران هستند.
انجمن صنفی روزنامهنگاران استان تهران ۱۲ آبان با انتشار بیانیهای نسبت به موج تازه برخورد با رسانهها هشدار داد و وضعیت را «نگرانکننده» خواند.
در این بیانیه آمده است مردم سوریه به بیش از پنج دهه حکومت اقتدارگرایانه و سرکوبگر پایان دادند. قدرت و تابآوری مردم سوریه در برابر سرکوب اسد ــ در کنار تحریمهای آمریکا، کاهش توان روسیه برای حمایت از اسد و مخالفت مشترک اسرائیل با نیروهای نیابتی جمهوری اسلامی ــ شرایط لازم را برای فروپاشی رژیم و آیندهای بهتر برای مردم سوریه فراهم کرد.
سناتورهای ارشد سنا افزودند دولت موقت سوریه تعهد جدی خود را نسبت به نیازهای مشترک ضدتروریسم نشان داده و برای نخستین بار در دهههای اخیر وارد گفتوگوی مستقیم با طرفهای اسرائیلی شده است؛ موضوعی که تا یک سال پیش غیرقابل تصور بود.
در بخشی از این بیانیه آمده است: «ما همچنان دولت سوریه را تشویق میکنیم که کشور را از نفوذ روسیه و جمهوری اسلامی آزاد کند، انبارهای مواد مخدر و سلاحهای شیمیایی را نابود سازد و برای یافتن آمریکاییهای ناپدیدشده، از جمله آستین تایس، همکاری کند.»
بیانیه تحسینآمیز کمیته روابط خارجی سنای آمریکا خطاب به دولت جدید سوریه، چند روز پس از قدردانی فرماندهی مرکزی ارتش آمریکا، سنتکام، از نیروهای امنیتی سوریه برای جلوگیری از ارسال چند محموله سلاح برای حزبالله لبنان، صادر شده است.
فرماندهی مرکزی ارتش آمریکا، جمعه ۱۴ آذر اعلام کرد ایالات متحده و شرکای منطقهای آن «در خلع سلاح حزبالله و حفظ صلح و ثبات در خاورمیانه منافع مشترک دارند».
مقامهای سوری پنجشنبه ۱۳ آذر اعلام کردند یک فرد را که قصد انتقال صدها مین به حزبالله داشت، کشتهاند و چهار نفر دیگر را نیز بازداشت کردهاند.
دمشق گفت این افراد در حال تلاش برای عبور دادن محموله از طریق خاک سوریه بودند.
پس از سقوط حکومت اسد، جمهوری اسلامی بزرگترین متحد خود در منطقه را از دست داد و اکنون با دشواریهای فراوانی در رساندن کمکهای تسلیحاتی و مالی به حزبالله، اصلیترین گروه نیابتی خود، مواجهه است.
پایگاه خبری ژاپنتایمز، دوشنبه ۱۷ آذر و در نخستین سالگرد سرنگونی حکومت بشار اسد بهنقل از منابع آگاه گزارش داد در حالی که شهرهای سوریه در یورش برقآسای نیروهای مخالف بشار اسد در آذر ۱۴۰۳ سقوط میکردند، نظامیان و دیپلماتهای جمهوری اسلامی که سالها ستون اصلی بقای اسد بودند، پیش از فروپاشی نهایی حکومتش او را تنها گذاشتند.
ژاپنتایمز نوشت «عقبنشینی شتابزده» عوامل حکومت ایران در حالی رخ داد که از آغاز جنگ داخلی سوریه در سال ۲۰۱۱، جمهوری اسلامی از مهمترین حامیان دمشق به شمار میرفت و با اعزام اعضای سپاه پاسداران و نیروهای همپیمان منطقهای، حیات سیاسی اسد را حفظ کرده بود.
بر اساس این گزارش، جمهوری اسلامی و گروههای متحدش، بهویژه حزبالله لبنان و نیروهای عراقی و افغانستانی، نقاط حساس دمشق، حلب و مرزهای لبنان و عراق را در کنترل داشتند.
افسران سوری در سالهای جنگ عملا تحت فرماندهی سپاه پاسداران فعالیت میکردند و با تضعیف موقعیت اسد، نفوذ سپاه رو به افزایش گذاشته بود. اما با پیشروی سریع نیروهای مخالف اسد به سمت پایتخت، این ساختار ناگهان فرو ریخت.
