دستکم پنج هزار کارگر پیمانی شاغل در ۱۲ پالایشگاه پارس جنوبی در بزرگترین اعتراض کارگری سالیان اخیر، در عسلویه اعتصاب و تجمع کردند. این تجمع بهرغم اعمال فشارها بر کارگران و تهدید آنان برگزار شد.
شورای سازماندهی اعتراضات کارگران غیررسمی نفت (ارکان ثالث) گزارش داد که این کارگران سهشنبه ۱۸ آذر بدون حضور در محیطهای کار دراعتصاب بودند و بهرغم تهدیدهای مختلف، «راهپیمایی پرشکوهی را در خیابان منتهی به فرمانداری عسلویه» برگزار کردند.
در همین ارتباط،اتحادیه آزاد کارگران ایران از این تجمع بهعنوان «یکی از بزرگترین تجمعات اعتراضی تاریخ صنعت نفت ایران طی نزدیک به پنج دهه گذشته» یاد کرد.
در شرایطی که منابع کارگری از شرکت دستکم پنج هزار کارگر پیمانکاری در این اعتصاب و تجمع خبر میدهند، خبرگزاری ایلنا، متعلق به خانه کارگر جمهوری اسلامی، در خبر خود به تعداد معترضان اشاره نکرد و خبرگزاری فارس، نزدیک به سپاه پاسداران، هم از شرکت «جمعی از کارگران» خبر داد.
شورای سازماندهی اعتراضات کارگران غیررسمی نفت (ارکان ثالث) در گزارش خود اشاره کرد که یک روز قبل از تجمع، تلاشهای بسیاری مانند «پیام مستقیم روابط عمومی مجتمع گاز پارس جنوبی بر روی گوشیهای موبایل همکاران» و «تهدیدات مستقیم حراست واحدهای مختلف پالایشگاهی» در مورد «عواقب حضور» انجام شد.
این نکته نیز در اخبار مخابره شده از سوی ایلنا و فارس انعکاس نیافت.
به گفته این شورا، از همان ابتدای صبح سهشنبه، علاوه بر ورودیهای پارس جنوبی که حراست منطقه ویژه از زمان جنگ ۱۲ روزه، کنترل آنها را در دست دارد، تمامی ورودیهای عسلویه از مسیر «نخل تقی» و «بیدخون» و همچنین خیابانهای منتهی به فرمانداری عسلویه تحت کنترل نیروهای انتظامی و امنیتی جمهوری اسلامی قرار داشت و از تردد خودروهای حامل کارگران ممانعت شد.
با این همه، کارگران پیمانی همراه با خانوادههایشان به صورت پیاده از مسیرهای مختلف خود را به محل تجمع رساندند.
شورای سازماندهی اعتراضات کارگران غیررسمی نفت (ارکان ثالث) همچنین نوشت که مردم عادی عسلویه و نخل تقی که از دوشنبه شب «شاهد تکاپوی ماموران انتظامی و مسدودسازیها بودند، از گوشه و کنار محل راهپیمایی در پیادهروها و با همراهی خودروهای خود، با سوت و بوق زدنهای پی در پی»، از کارگران معترض حمایت کردند.
بر اساس گزارشها، کارگران پیمانی در این تجمع خواستار«حذف پیمانکاران واسطه، اصلاح نظام همسانسازی دستمزد،اصلاح و اجرای کامل طرح طبقهبندی مشاغل،اجرای طرح اقماری دو هفته کار و دو هفته استراحت برای نیروهای اداری و پشتیبانی، و تعیین تکلیف رانندگان خودروهای استیجاری غیرمالک» شدند.
از دیگر مطالبات تجمعکنندگان، «ساماندهی وضعیت کارگران پشتیبانی ایمنی و رعایت قانون کار طبق شرایط عرف کارگاهی،پرداخت حق کمپ، و تامین شرایط پروازی ایاب و ذهاب کارگران» بود.
به گزارش کانال تلگرامی کارگاه، کارگران شعار میدادند: «دو به دو اداری، نبرد با بیگاری»، «حاصل دسترنج ما، گمشده سهم ما»، «خوردن حق کارگر، خیانت است به کشور».
بر اساس گزارشهای دیگر، شعارهای دیگری نیز در این تجمع سر داده شد: «توپ تانک فشفشه، پیمانکار باید حذف بشه»، «وعده وعید کافیه، سفره ما خالیه»، «ما کارگران بیداریم، از حق خود آگاهیم»، و «راننده بیدفاع، محروم از هر رفاه».
شورای سازماندهی اعتراضات کارگران غیررسمی نفت (ارکان ثالث) در ادامه گزارش خود اشاره کرد که پس از پایان تجمع، برخی از واحدهای حراست از ورود کارگران به پالایشگاهها جلوگیری کردند و برخی از کارگران از سوی حراست منطقه ویژه و نهادهای امنیتی احضار شدند.
بر اساس برخی گزارشها، فراخوان این حرکت اعتراضی از سوی کانون انجمنهای صنفی کارگران پالایشگاههای بوشهر داده شده بود.
کارگران پیمانی در عسلویه بارها در اعتراض به تحقق نیافتن مطالبات خود تجمع و اعتراض کردهاند. در آخرین مورد بیش از سه هزار کارگر پیمانی در مجتمع گاز پارس جنوبی ۲۰ آبان در مقابل ساختمان مرکزی این مجموعه در عسلویه تجمع کردند.
حمایت یک سندیکای کارگری از اعتراض کارگران پیمانکاری پارس جنوبی
سندیکای کارگران شرکت واحد اتوبوسرانی تهران و حومه سهشنبه اعلام کرد: «با افتخار و احساس مسئولیت طبق وظیفه طبقاتی و صنفی خود»، از تجمع اعتراضی بیش از پنج هزار نفر از کارگران پیمانکاری پارس جنوبی در عسلویه حمایت میکند.
این تشکل مستقل کارگری با اشاره به «شعارهای روشن و مطالباتی کاملا مشروع و انسانی» در این تجمع، آن را «نماد روشنی از آگاهی، همبستگی و اراده راسخ طبقه کارگر ایران برای دستیابی به حقوق پایمالشده خود» دانست.
در بیانیه سندیکا تاکید شد که مطالبات قانونی کارگران از سالها پیش مطرح شده اما بیپاسخ ماندهاند.
سندیکا با اشاره به اینکه کارگران این شرکت «طعم تلخ بیعدالتی، سرکوب، اخراج، زندان و بیتوجهی به خواستههای صنفی» را چشیدهاند، تاکید کرد: «تنها راه رسیدن به حقوق انسانی، اتحاد، همبستگی، ایستادگی جمعی و تشکل مستقل کارگری است.»
در بیانیه بر لزوم پاسخگویی فوری مسئولان به مطالبات کارگران پیمانی و پایان دادن به سیاستهای تبعیضآمیز علیه کارگران پیمانکاری تاکید شد.
سه روز اعتصاب در شرکت حفاری شمال
کانال تلگرامی «افکار نفت» سهشنبه از «سه روز اعتصاب همزمان در ۹ دکل خشکی و دو دکل دریایی شرکت حفاری شمال» خبر داد.
افکار نفت مطالبات نیروهای این شرکت را «پرداخت حقوق معوقه و پاداشها، برقراری بیمه تکمیلی، امضای قرارداد رسمی کار و دهها مورد دیگر» اعلام کرد.
بر اساس این گزارش، شرکت انرژیگستر سینا و بنیاد مستضعفان مالکان اصلی شرکت حفاری شمال هستند.
سومین روز اعتصاب کارگران فولاد شادگان
اتحادیه آزاد کارگران ایران خبر داد که اعتصاب کارگران فولاد شادگان در استان خوزستان سهشنبه وارد سومین روز شد.
بر اساس این گزارش، این اعتصاب در اعتراض به خلف وعدههای کارفرما در پرداخت کارانه تولید و طبقهبندی مشاغل آغاز شده است.
در سالیان اخیر، اعتراضات کارگران و سایر مزدبگیران در ایران افزایش چشمگیری یافته است. از جمله دلایل این اعتراضات، پایین بودن سطح دستمزدها، پرداخت نشدن دستمزدها و حق بیمه برای چندین ماه، خصوصیسازی، اخراج نیروهای کار و همچنین ادامه کار شرکتهای پیمانکاری است.
جمهوری اسلامی در این سالها با تشدید برخوردهای امنیتی و قضایی تلاش کرده است تا مانع گسترش این اعتراضات شود ولی بهدلیل شرایط وخیم اقتصادی در ایران، در این هدف شکست خورده است.
لونا شبل، در یک حادثه رانندگی در ژوییه ۲۰۲۴ کشته شد، اما مرگ او با شایعات و ابهامات بسیاری همراه بوده و بسیاری بر این باورند که او به قتل رسیده است. دو ماه پیش از کشته شدن لونا، ملهم شبل برادر او ناپدید شده بود.
در روزهای اخیر، نام شبل بار دیگر پس از آن مورد توجه قرار گرفت که ویدیوهایی محرمانه از گفتوگوهای خودمانی او با بشار اسد منتشر شد؛ ویدیوهایی که در آنها، اسد سربازان و پلیس سوریه را که در حال دفاع از او بودند، به باد تمسخر گرفته است.
المجله در گزارش خود احتمال داده که هم مرگ لونا شبل و هم ناپدید شدن برادرش ارتباطی مستقیم با رقابتهای درونی قدرت، نقش جمهوری اسلامی در سوریه و روابط پیچیده لونا با دستگاه امنیتی حکومت اسد داشته باشد.
المجله با انتشار اسنادی جدید، جزییات بیشتر ی درباره مرگ لونا شباب و ناپدید شدن مُلهِم، براردرش و همسرش در آوریل ۲۰۲۴ ارائه میدهد؛ زمانی که یک حمله هوایی اسرائیل به کنسولگری ایران در دمشق منجر به کشته شدن یک فرمانده ارشد سپاه شد.
از جمله اسناد کشفشده، متن گفتوگویی است میان قاسم سلیمانی، فرمانده وقت نیروی قدس سپاه و علی مملوک، ربیس دفتر امنیت ملی سوریه و عالیترین مقام اطلاعاتی این کشور در دور اسد. در این گفتوگو، سلیمانی درباره لونا هشدار داده و او را «جاسوس» خوانده است.
خاستگاه و پیشینه
لونا شبل در اول سپتامبر ۱۹۷۴ در دمشق و در خانوادهای دروزی به دنیا آمد. پدرش پس از اختلاف با مادرش – نایفه، که در حزب بعث فعالیت داشت و معلم مدرسه دولتی بود – خانواده را ترک کرد. لونا تا زمان مرگ پدرش با او رابطه نداشت. او همراه مادرش در محلهٔ برزه در حومهٔ دمشق زندگی میکرد و عضو فعال سازمان جوانان حزب بعث، «طلائع البعث» بود.
نزدیکی به اسد
لونا هنگام تحصیل زبان فرانسه در دانشگاه دمشق، در یک فروشگاه طراحی کارت عروسی کار میکرد. پس از فارغالتحصیلی، بهعنوان مجری اخبار به تلویزیون سوریه پیوست و سپس در اوت ۲۰۰۳ به شبکه الجزیره رفت. او در آنجا با روزنامهنگار لبنانی، سامی کلَیب، آشنا شد و در سال ۲۰۰۸ با او ازدواج کرد و تابعیت لبنانی گرفت.
روایتهای مختلفی درباره چگونگی آشنایی اولیهٔ لونا با بشار اسد وجود دارد؛ برخی میگویند این ملاقات به واسطه یک میانجی قطری انجام شد و برخی دیگر آن را ابتکار شخص لونا میدانند.
رابطه ویژه میان آن دو در سال ۲۰۰۸ شکل گرفت و لونا برای دیدارهای مخفیانه به دمشق سفر میکرد. در دسامبر ۲۰۱۱، او در شبکه خصوصی «الدنیا» ظاهر شد و اعلام کرد که در ۵ مه ۲۰۱۰ از الجزیره استعفا کرده و میخواهد «تجربهاش» را در خدمت رژیم سوریه بگذارد.
نخستین مسئولیت او در دفتر امنیت ملی بود؛ نهادی که بعدا علی مملوک به ریاست آن رسید. لونا در فوریه ۲۰۱۲، بهعنوان رییس دفتر رسانهای رییسجمهوری منصوب شد؛ مقامی که پیش از آن در اختیار بثینه شعبان بود. بین این دو زن رقابت شدیدی برای جلب نظر اسد شکل گرفت. لونا تلاش میکرد شعبان و افراد دیگر را کنار بزند. او جایگاه خود را تحکیم کرد و رابطه نزدیکی با اسماء اسد، همسر بشار، شکل داد.
او بهعنوان میانجی در موضوعات مختلف عمل میکرد، از جمله در دیدارهای طولانیمدت با خالد مشعل، رییس دفتر سیاسی حماس، پیش از خروج او از دمشق حضور داشت. با وجود نفوذ در کاخ، ماهر اسد – برادر پرنفوذ رییسجمهوری و فرمانده بیرحم لشکر چهارم – هرگز به او اعتماد نداشت؛ حتی پس از ازدواج لونا در سال ۲۰۱۶ با عمار ساعتی، یکی از وفاداران به ماهر و رییس پیشین اتحادیه دانشجویی سوریه.
بر اساس اسناد تازه منتشرشده، قاسم سلیمانی، فرمانده وقت نیروی قدس سپاه پاسداران، نیز در دیداری با علی مملوک، رییس دفتر امنیت ملی سوریه، درباره لونا شبل هشدار داده بود.
بهروایت المجله، گفتوگوی زیر در اواخر سال ۲۰۱۹ و درست هنگام خروج لونا از دفتر مملوک انجام شده است:
سلیمانی: این کی بود؟
مملوک: لونا الشبل، مشاور رییسجمهوری.
سلیمانی: میدانم. اما واقعا کیست؟ کجا کار میکرده؟
مملوک: در الجزیره.
سلیمانی: حقوقش چقدر بود؟
مملوک: نمیدانم.
سلیمانی: خودم میگویم: ۱۰هزار دلار. حالا حقوقش چقدر است؟
مملوک: نمیدانم.
سلیمانی: خودم میگویم: ۵۰۰ هزار لیره سوری. آیا معقول است کسی ۱۰هزار دلار را رها کند و ۵۰۰هزار لیره بگیرد؟ او یک جاسوس است.
(سلیمانی واژه «جاسوس» را با ضمیر مذکر بیان کرد؛ شیوهای رایج در عربی.)
المجله در ادامه افزوده که با وجود این هشدار، اسد و همسرش همچنان از لونا حمایت کردند و حتی او را به عضویت هیات امنای دانشگاه «المناره» درآوردند. اما از اوایل ۲۰۲۳، اسماء اسد بهتدریج از لونا فاصله گرفت. گفته شده اسماء خواستار آن بود که لونا فقط مشاور او باشد، نه مشاور بشار؛ و همین نقطه آغاز افول تدریجی نفوذ لونا بود.
از آن زمان نفوذ لونا رو به افول گذاشت؛ فرآیندی که سرانجام به مرگ او منتهی شد. نزدیکانش نقل میکنند که جاهطلبی لونا به حد وسواس رسیده بود و میگفت: «باید بانوی اول باشم.»
هنگامی که اسماء در مه ۲۰۲۴ بار دیگر متوجه ابتلای خود به سرطان شد، نقل شده که لونا بارها گفته بود: «انشاءالله میمیرد.»
ثروت مشکوک
اوایل سال گذشته، نشانههایی از ثروت غیرعادی او ظاهر شد. لونا ملکی در دبی به ارزش تقریبی هشت میلیون دلار خرید؛ رقمی که خود او به دوستانش گفته بود. همسرش عمار در دبی شرکت کرایه خودرو داشت و در ساحل مدیترانه سوریه نیز صاحب یک پمپبنزین بود. در ژوئن ۲۰۲۲، لونا یک رستوران روسی مجلل به نام «نَش کرای» در منطقه مزه دمشق افتتاح کرد. در آن زمان شایع شده بود که اسد آن را به لونا «هدیه» کرده است.
او بعدا این رستوران را چند برابر قیمت اولیه به یک بازرگان به نام ابوعلی خضر فروخت. این معامله جایگاه او را نزد اسد تقویت کرد، اما بدگمانیها را هم افزایش داد. اسماء اسد درباره منشاء ثروت رو به رشد لونا ابراز تردید کرد. در واکنش، لونا این شایعه را پخش کرد که «خانم اسماء» کنترل اقتصاد سوریه را «تصاحب» کرده است.
داراییهای خارجی لونا به نام «نسرین محمد»، همسر برادرش مُلهِم شبل، ثبت شده بود. مُلهِم زمانی وابسته نظامی سوریه در بلاروس بود و به درخواست لونا به دمشق بازگشته بود.
لونا باعث شد او بهعنوان «نماینده ریاستجمهوری» در مرکز تحقیقات علمی منصوب شود؛ نهادی که مسئول حساسترین برنامههای نظامی سوریه، از جمله پروژههای تسلیحات شیمیایی و موشکی، غالبا با همکاری ایران، کره شمالی، چین و روسیه بود.
خصومت با ایران
بهنوشته المجله، لونا و برادرش دشمنی عمیقی با ایران، حزبالله و گروههای همسو داشتند و این خصومت را آشکارا بیان میکردند. این امر باعث شد در محافل حکومت اسد و میان متحدان جمهوری اسلامی در دمشق، او به «عامل اسرائیل» متهم شود. این سوءظنها پس از سلسله ترورهایی که چهرههای ایرانی و لبنانی را در دمشق هدف قرار داد، تشدید شد.
مرگ در «تصادف» یا عملیات حذف؟
در روایت رسمی آمده است که لونا در مسیر دمشق–دیمس در دوم ژوئیه ۲۰۲۴ دچار تصادف رانندگی شد و چهار روز بعد در ششم ژوییه در بیمارستان درگذشت. اما تصاویر خودرو بیامو او تنها خسارتی جزئی را نشان میداد.
شاهدان به المجله گفتهاند که یک خودرو به خودرو او نزدیک شد و به آن ضربه زد. پیش از آنکه محافظان او از خودرو خارج شوند، مهاجمی ناشناس از خودرو دوم خارج شد و ضربهای شدید به پشت سر لونا وارد کرد. این ضربه باعث فلج شدن او شد و بعدا در اثر همین جراحت درگذشت.
بهگفته شاهدان، لونا شبل ابتدا به درمانگاه صبوره منتقل شد؛ جایی که همسرش عمار و محمد حمش، بازرگانی از نزدیکان ماهر اسد – نیز رسیدند. لونا سپس به بیمارستان الشامی منتقل شد؛ جایی که غسان بیلال، معاون ماهر، در آنجا حضور داشت. یکی از شاهدان گفت: «وقتی عمار تلاش کرد درباره آنچه رخ داده حرف بزند، همانجا مقابل محافظان بازداشت شد.»
شاهد دیگری گفت: «لونا دو تلفن همراه داشت… موبایل شخصیاش بعدا در سطل زباله پیدا شد؛ موبایل دوم ناپدید شد.»
ادعاهای جاسوسی و بازداشت خانواده
ریاستجمهوری سوریه مرگ او را با بیانیهای مختصر اعلام کرد. مراسم خاکسپاری سادهای برگزار شد. منصور عزام، وزیر امور ریاستجمهوری، تنها در بیمارستان حضور یافت و در تشییع جنازه نیز شرکت نکرد.
اما پیش از مرگ لونا، برادرش مُلهِم و همسرش نسرین در ۲۶ آوریل ۲۰۲۴ بازداشت شده بودند. محافل نزدیک به حکومت ایران در دمشق ادعا کردند که آن دو «برای اسرائیل کار میکنند» و با هیات ایرانی هدفگرفتهشده در حمله اول آوریل مرتبط بودهاند؛ حملهای که در آن هفت مقام ارشد جمهوری اسلامی، از جمله محمدرضا زاهدی از فرماندهان فرمانده نیروی قدس سپاه کشته شدند.
پیش از مرگ، لونا مجبور شده بود بیشتر داراییهای خود را بفروشد. برخی گزارشها او را به محمد براء قاطرچی، بازرگان معروف سوری مرتبط کردند؛ کسی که چند روز پس از مجروح شدن لونا در همان منطقه کشته شد.
منابعی در دمشق مدعی بودند لونا ۱۵ میلیون دلار از او دریافت کرده بود؛ پولی که ظاهرا متعلق به اسد بود اما لونا آن را به حساب شخصی خود منتقل کرده بود. مُلهِم هرگز دوباره دیده نشد. بسیاری بر این باورند که او در یکی از مراکز امنیتی کشته شده است.
لونا به نزدیکانش گفته بود که ربودن مُلهِم «انتقام» از او بود؛ زیرا در پاییز ۲۰۱۲ او فیلمی از آستین تایس، خبرنگار آمریکایی، تهیه کرده بود؛ کسی که در سوریه ناپدید شد و بهعنوان گروگان داعش معرفی شد.
لونا گفته بود: «تایس هنگام فیلمبرداری مرا دید و پس از فرار در اواخر ۲۰۱۲ نام من را به اسرائیلیها لو داد.»
تایس از آن زمان ناپدید شده است.
