شماری از مقامات سابق جمهوری اسلامی و فعالان رسانهای حکومتی از جنگ لفظی دونالد ترامپ و ولودیمیر زلنسکی ابراز خوشحالی کردند و آن را به معنای درست بودن سخنان علی خامنهای مبنی بر عاقلانه و هوشمندانه نبودن مذاکره با آمریکا دانستند. عدهای هم از رییسجمهوری اوکراین انتقاد کردهاند.
برخی افراد نزدیک به دولت حسن روحانی، ضمن اشاره به تحقیر زلنسکی، خود او را مقصر دانستهاند که در زمان مناسب برای پایان جنگ، مذاکره نکرده است.
دیدار رییسجمهور آمریکا و رییسجمهوری اوکراین در کاخ سفید و مقابل دوربینهای تلویزیونی به تنش کشیده شد و دو طرف .
ترامپ، زلنسکی را به «ناسپاسی» متهم کرد و گفت او قدردان کمکهای آمریکا برای مقابله با حمله روسیه به کشورش نبوده است.
دیاکو حسینی، کارشناس مسائل بینالملل و از افراد نزدیک به دولت روحانی، نوشت: «مشاجره تحقیرآمیز زلنسکی و ترامپ ثابت کرد باید قبل از آنکه کارتی برای بازی نماند با او مذاکره و توافق کرد؛ در غیر این صورت هرگز نباید به مذاکره فکر کرد.»
پیش از این نیز برخی مقامات دولت روحانی، ابراهیم رئیسی را سرزنش کردند که مذاکرات احیای برجام را به نتیجه نرساند.
برخی تحلیلگران نیز معتقدند پس از ضربات وارد شده به نیروهای نیابتی جمهوری اسلامی، حکومت ایران کارت بازی جدی برای مذاکره با آمریکا و اروپا ندارد.
تصور دیدار احتمالی ترامپ و پزشکیان
برخی از کاربران اصولگرا در شبکه اجتماعی ایکس، با اشاره به نحوه سخن گفتن پزشکیان در سخنرانیهایش اقدام به تمسخر او کرده و نوشتند که میتوان تصور کرد در صورت دیدار پزشکیان و ترامپ، چه اتفاقی رخ میدهد.
در واکنش به حملات به پزشکیان، علیاصغر شفیعیان، فعال رسانهای نزدیک به دولت نوشت: «آنها که مواجهه ترامپ با زلنسکی را با مسئله ایران و آمریکا مقایسه میکنند، متوجه توهین مستتر در کلامشان به جمهوری اسلامی ایران هستند؟!»
محمدعلی ابطحی، رییس دفتر و معاون محمد خاتمی در دوره ریاست جمهوری او نیز نوشت: «ترامپ و آمریکای ترامپ، آدمهای مذاکره نیستند. حالا فکر کنید پزشکیان روبهرویش نشسته بود ...»
او تاکید کرد: «باور کنیم گفتوگو با این مرد، کمکی به مردم ایران نمیکند.»
پیام ترامپ به خامنهای و طرح مذاکره
علی شمخانی، دبیر سابق شورای عالی امنیت ملی، با انتشار تصویری قدیمی از دیدار نخستوزیر ژاپن با رهبر جمهوری اسلامی که گفته میشود حامل نامه ترامپ در دور نخست ریاستجمهوری او بود، نوشت: «واکنش رهبری نسبت به آمریکا، نخستوزیر ژاپن را به این نتیجه رساند که پیام را پنهان کند. تو خود حدیث مفصل بخوان زین مجمل.»
محمدمهدی اسماعیلی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی دولت رئیسی نیز نوشت: «عاقبت تمام گدایان مذاکره با آمریکا و ترامپ.»
علیاکبر رائفیپور و عبدالله گنجی، فعالان اصولگرا نیز در متنهایی «از تحقیر شدن زلنسکی» استقبال کردند.
در همین حال محمدحسین خوشوقت، مدیرکل مطبوعات خارجی در دولت خاتمی نیز تاکید کرد: «در این نظام بینالملل، وابستگی به قدرتها موجب ذلت و هلاکت است.»
خبرگزاری فارس نیز مذاکرات آمریکا و روسیه بدون حضور اوکراین را با نشست روزولت، چرچیل و استالین، در تهران در سال ۱۳۲۲ مقایسه کرد.
نباید از نزدیکی پوتین و ترامپ استقبال کرد
برخی دیگر از فعالان سیاسی در ایران تاکید کردند که نباید از تحقیر زلنسکی که به معنای نزدیک شدن بیشتر ترامپ به ولادیمیر پوتین، رییسجمهوری روسیه است، استقبال کرد.
احمد زیدآبادی، فعال سیاسی ملی-مذهبی، نوشت که خطر دوستی پوتین با ترامپ برای ایران بیشتر از خطر دشمنی پوتین با ترامپ است.
روزنامه جمهوری اسلامی، اول اسفند ماه در سرمقاله خود درباره احتمال معامله پوتین با ترامپ بر سر ایران هشدار داده و تاکید کرده بود منافع ملی کشور ایجاب میکند اقدامات روسیه در چگونگی تعاملش با آمریکا، زیر نظر گرفته شود.
از سوی دیگر خبرگزاری ایرنا، گزارشی را از رسانهها و تحلیلگران غربی و تحلیلگران روس منتشر کرده که در آن آمده است: «آشتی جدید میان ترامپ و پوتین ممکن است زمینهساز بازگشت مذاکرات هستهای ایران باشد.»
در این گزارش تاکید شده است این مذاکره در صورتی که طرفین به توافقی صلحآمیز در اوکراین دست یابند، میتواند منجر به همکاری استراتژیک در حوزههای متنوع میان واشینگتن و مسکو شود.»
این تحلیل در حالی مطرح شده که مقامهای دولت ترامپ بارها بر سیاست فشار حداکثری علیه جمهوری اسلامی تاکید کردهاند.
شکستن ابهت آمریکا
برخی از فعالان رسانهای اصولگرا و خبرگزاری فارس، برخورد زلنسکی با ترامپ را به معنای «شکسته شدن ابهت آمریکا» دانستهاند. از جمله عبدالرضا داوری، فعال سیاسی اصولگرا، نوشت: «برخورد تند و شجاعانه زلنسکی با اظهارات تحقیرآمیز ترامپ و ایستادگی او، ابهت رییسجمهور آمریکا را مقابل دوربین رسانهها شکست.»
خبرگزاری فارس نیز نوشت مشاجره مقامات اوکراین و آمریکا در کاخ سفید، نشان میدهد سیاست خارجی تهاجمی ترامپ تاکنون جواب نداده است.
این خبرگزاری تاکید کرد: «ترامپ برای اجرایی کردن وعدههای انتخاباتی خود با چالش جدی روبهرو شده و صحنه واقعی جهان با حال و هوای ستاد انتخاباتی او و ایدهها و راهبردهایش فاصله زیادی دارد.»
بحران اقتصادی جمهوری اسلامی از ابتدای سال جاری به شکلی شدیدتر از گذشته، در حوزههای مختلف بروز کرده است.
در تابستان، بحران برق، در زمستان، بحران برق و گاز، افزایش مکرر قیمت دلار، ریزش بازار بورس، خروج سرمایهگذاران خارجی، افزایش قیمت محصولات غذایی و افزایش قیمت، کمیاب و نایاب شدن دارو، تنها نمونههایی از این بحرانها هستند.
شماری از شهروندان، وضعیتی را که بر بازارها حاکم است با ضربالمثل «سال به سال، دریغ از پارسال» توصیف کردند.
حتی شویندههای خانهتکانی هم فروش ندارند
شهروندی که خود را صاحب یک هایپرمارکت معرفی کرده، در پیامی صوتی به ایراناینترنشنال گفت وضعیت اصلا شباهتی به شب عید ندارد، چون دیگر قدرت خرید در کار نیست و تنقلات به آخرین انتخاب مردم برای خرید تبدیل شده است.
به گفته او، فروش عمده فروشگاهها «سیگار و نوشابه خانواده» است و حتی شویندههای معمول برای خانهتکانیهای شب عید هم دیگر خریدار ندارند.
مقایسه قیمت مواد شوینده در اسفند امسال نسبت به شب عید سال گذشته نشان میدهند بهطور نمونه بهای مایع ظرفشویی ریکای یک لیتری از ۳۰ هزار تومان به ۵۵ هزار تومان و قیمت مایع لباسشویی اکتیو دو و نیم کیلویی از ۷۵ هزار تومان به ۱۵۷ هزار تومان افزایش یافته است.
صاحب یک فروشگاه مواد غذایی در ایلام به ایراناینترنشنال گفت: «مشتری وجود ندارد؛ همه فقط برای زنده ماندن خرید میکنند و همه هم اقلام را به شکل نسیه میبرند.»
مردم توان خرید لباس نو ندارند
بازار سایر اقلام مانند پوشاک که معمولا بیشترین فروش را در اسفند هر سال داشتند نیز با رکودی مشابه مواجه است.
یک مخاطب ایراناینترنشنال که خود را از کارکنان یک مرکز فروش لباس در میرداماد تهران معرفی کرد، گفت مردم توان خرید ندارند و روزانه تعداد انگشتشماری برای خرید مانتو به مغازهها میروند.
او از این وضعیت با عنوان «فاجعه اقتصادی» یاد کرد.
شهروند دیگری گفت قیمت مانتو از دو تا هشت میلیون تومان و کت و شلوار زنانه بین ۱۵ تا ۱۸ میلیون تومان است.
او گفت با حقوق ۱۰ میلیون و ۲۰۰ هزار تومانی که حدود هفت میلیون تومانش را بابت اجاره خانه میپردازد، قدرت خرید این لباسها و حتی نمونههای ارزانترش را ندارد.
همشهری، روزنامه شهرداری تهران هم از حالوهوای «متفاوت» اسفند امسال گزارش داد و نوشت خبری از رونق کسبوکارها در آستانه شب عید نیست، بازارها خلوت هستند و از پوشاک تا لوازم خانگی، همگی در رکود به سر میبرند.
این روزنامه نوشت همیشه رسم بر این بود که هر چهقدر در طول سال فروش کم بود، در یکی-دو ماه پایانی سال تا حدودی جبران میشد اما فروشندگان پوشاک امسال با کمبود شدید خریدار مواجه شدهاند، چرا که اگر پوشاک کمی کیفیت بالاتری داشته باشد، قیمتش بالای یک میلیون تومان است که یک خانواده از پس آن برنمیآید.
یک کاسب هم در پیام خود به ایراناینترنشنال از دو برابر شدن قیمتها نسبت به چند ماه پیش خبر داد و گفت به همین دلیل، فروش حتی در شب عید نیز بسیار پایین آمده است.
شهروندان در بازارها تماشاگرند نه خریدار
شهروندی که خود را بازنشسته تامین اجتماعی معرفی کرده و گفته است دریافتیاش حدود ۹ میلیون تومان است، به ایراناینترنشنال گفت نمیداند با افزایش روز به روز قیمت مایحتاج ابتدایی خانواده چهار نفرهشان، قرار است در آینده چطور زندگی را سر کنند.
او از قیمت ۹۹۰ هزار تومانی گوشت قرمز تنظیم بازار، روغن مایع ۵۷۰ هزار تومانی، نام سنگک ۲۰ هزار تومانی، کیوی کیلویی ۱۵۰ هزار تومان، پرتقال ۳۵ هزار تومانی و سیب ۴۶ هزار تومانی مثال آورد و گفت که برنج را قسطی میخرد.
شهروندی دیگر در پیام خود درباره «وضعیت وخیم قشر کارگر و امید به زندگی در حد صفر» هشدار داد.
ایراناینترنشنال به تازگی در گزارشی ضمن بررسی گزارشهای مرکز آمار جمهوری اسلامی که در آنها نرخ تورم خوراکیها ۲۶/۶ درصد و نرخ کل تورم ۳۲ درصد و پایینتر از نرخ واقعی اعلام شده است، هشدار داد که در سوپرمارکتها و دخل و خرج خانوارها، یک فاجعه اقتصادی در جریان است.
از سوی دیگر روزنامه همشهری در گزارش خود نوشت اگر کسی در ایران بخواهد شب عید یک دست مبلمان با کیفیت قابل قبول تهیه کند، باید دستکم ۷۰ الی ۱۰۰ میلیون تومان بپردازد، زیرا هزینه تولید شامل اجاره کارگاه، پارچه، چوب و اتصالات، چندین برابر شده است.
این روزنامه تاکید کرد که در این شرایط، خریداران به سراغ اجناس بیکیفیت میروند و سعی میکنند یک دست مبل نامرغوب را با حدود ۲۰ الی ۳۰ میلیون تومان بخرند: «مبلمانی که شاید اگر خوششانس باشند، یکی-دو سال دوام بیاورد.»
شهروندی در پیام خود به ایراناینترنشنال، از مشاهداتش درباره نیمهتعطیل بودن مغازهها در شب عید گفت و افزود که اکثریت قاطع مردم در بازارها و خیابانها کالاها را «فقط تماشا میکنند» و کسبه از کسادی بازار و افزایش بیسابقه هزینه قبوض آب و برق و گاز ناراحت و عصبانی هستند.
جمهوری اسلامی با زنجیره بحران انرژی روبهروست و پاییز و زمستان ۱۴۰۳ در ایران، سرد، آلوده و خاموش سپری شده است.
یک مخاطب ایراناینترنشنال با اشاره به درگیری همه شهرها با بیبرقی و کسادی بازار، گفت کمر همه مردم زیر بار فقر و نداری خم شده و مقامهای جمهوری اسلامی کاری برای این زجر مداوم نمیکنند.
شهروند دیگری وضعیت کنونی را «افتضاح» توصیف کرد و گفت: «در سالهای گذشته میگفتیم دیگر بدتر از این نمیشود ولی جمهوری اسلامی ثابت کرد خیلی بدتر از آن چیزی که ما فکر میکردیم هم در راه است و آن هم با چه سرعتی ...»
مقامات چینی همچنین نگران هستند که مدیران اجرایی بازداشت و به عنوان ابزاری برای چانهزنی در مذاکرات آمریکا و چین مورد استفاده قرار گیرند.
پیش از این، لیانگ ونفنگ، بنیانگذار استارتآپ چینی هوش مصنوعی دیپسیک، دعوت برای شرکت در نشست هوش مصنوعی پاریس در ماه گذشته را رد کرد.
در گزارش وال استریت ژورنال، به سابقه این موضوع و بازداشت مدیر ارشد مالی شرکت هوآوی اشاره شده است.
منگ وانژو، مدیر ارشد مالی شرکت هوآوی و دختر بنیانگذار این شرکت، به درخواست آمریکا و به اتهام نقض تحریمهای آمریکا علیه جمهوری اسلامی، دی ماه سال ۱۳۹۷ در فرودگاه ونکوور کانادا بازداشت شد.
در نهایت و به دنبال توافق دادستانهای آمریکایی با وانژو بر سر پروندهاش، او از بازداشت خانگی در کانادا آزاد شد و به چین بازگشت.
پس از آزادی او، دو شهروند کانادایی زندانی در چین آزاد شدند.
بر اساس گزارش وال استریت ژورنال، به مدیران شرکتهای چینی هوش مصنوعی و سایر صنایع مشابه مانند رباتیک، دستور داده شده برنامههای سفر خود را قبل از خروج از کشور گزارش کنند و پس از بازگشت نیز اعلام کنند با چه کسانی ملاقات کردهاند.
چین و آمریکا بر سر برنامههای هوش مصنوعی با یکدیگر رقابت دارند.
هوش مصنوعی چینی دیپسیک-وی۳ از زمان عرضه خود در ۲۱ دی با پشت سر گذاشتن چتجیپیتی و سایر رقبا، به محبوبترین برنامه رایگان در بازار اپل در ایالات متحده آمریکا، بریتانیا و چین تبدیل شد.
روز ۱۰ بهمن، شرکت فنآوری چینی علیبابا، نسخه جدیدی از مدل هوش مصنوعی کیوون ۲.۵ خود را منتشر کرد که اعلام شده است در مقایسه با هوش مصنوعی مدل دیپسیک-وی۳ که با استقبال جهانی گستردهای همراه شده است، عملکرد بهتری دارد.
در بیانیهای که شنبه ۱۱ اسفند از سوی کمیته اجرایی پکک منتشر شد، آمده است که آتشبس از همین روز اجرا میشود.
اعضای این کمیته در بیانیه خود تاکید کردند که اعلام آتشبس، گامی برای «هموار کردن راه» فراخوان رهبر این گروه به منظور «برقراری صلح و جامعه دموکراتیک».
کمیته اجرایی پکک که در شمال عراق مستقر است، اعلام کرد: «هیچ کدام از نیروهای ما دست به اسلحه نخواهند برد، مگر آن که هدف حمله قرار بگیرند.»
خبرگزاری فرانسه نیز گزارش داد گروههای مسلح کرد که فعالیت آنها در ترکیه ممنوع است، اعلام کردند که با آنکارا آتشبس برقرار میکنند.
از سوی دیگر، همزمان با استقبال دبیر کل سازمان ملل، آمریکا، آلمان و عراق از تصمیم اوجالان، برای زمین گذاشتن سلاحها و انحلال گروه پکک، هاکان فیدان، وزیر خارجه ترکیه، از آمریکا خواست از حمایت از «پکک/یپگ» در سوریه دست بردارد.
فیدان، جمعه ۱۰ اسفند گفت که فعالیت این گروه تنها محدود به سوریه نیست و در ایران، عراق و ترکیه نیز فعالیت میکند.
اوجالان، پس از دههها نبرد با دولت ترکیه، خواستار زمین گذاشتن سلاح و انحلال این حزب شد.
در بیانیه او که حزب برابری و دموکراسی خلقها آن را منتشر کرد، گفته شده همه گروهها باید سلاحهای خود را زمین بگذارند.
سخنگوی سازمان ملل به نقل از آنتونیو گوترش، دبیر کل این سازمان، گفت که پیام اوجالان میتواند درگیری طولانیمدت در ترکیه را حل کند.
برایان هیوز، سخنگوی شورای امنیت ملی کاخ سفید نیز پنجشنبه ابراز امیدواری کرد که این موضوع نگرانی ترکیه را درباره شمال سوریه کاهش دهد.
با این حال مظلوم عبدی، فرمانده نیروهای دموکراتیک سوریه، گفت که درخواست اوجالان در مورد گروه تحت رهبری او نیست.
او همزمان از پیام اوجالان استقبال کرد و گفت که این اقدام «پیامدهای مثبتی در منطقه» خواهد داشت.
ترکیه نیروهای دموکراتیک سوریه، کردهای مورد حمایت آمریکا را وابسته به حزب کارگران کردستان (پکک) میداند و بر «ریشهکن کردن» آنان تاکید دارد.
برخی تحلیلگران فروپاشی رژیم بشار اسد در سوریه و خلاء قدرت در منطقه را یکی از دلایل پیام اوجالان ذکر کردهاند.
وزارت خارجه عراق در بیانیهای از پیام اوجالان استقبال کرد و آن را «اقدامی مهم برای دستیابی به ثبات در منطقه» خواند.
نچیروان بارزانی،ریس اقلیم کردستان عراق نیز گفت که آماده است به فرآیند صلح کمک کند.
ترکیه در سالهای گذشته بارها شمال عراق را برای هدف قرار دادن مواضع پکک بمباران کرده است.
وزارت خارجه آلمان، پیام اوجالان را «فرصتی تاریخی و نخستین گام مهم برای پایان دادن به درگیری پکک و دولت ترکیه» خواند.
در اطلاعیه این وزارتخانه تاکید شده است که آلمان از تضمین حقوق فرهنگی و دموکراتیک کردها حمایت خواهد کرد.
ابهامها درباره نحوه صلح بین پکک و دولت ترکیه
با وجود استقبالها از پیام اوجالان، هنوز بحث عمومی قابل توجهی در مورد اینکه چه کسی بر اجرای درخواست او نظارت خواهد کرد، یا سرنوشت نیروهایی که از آن تبعیت کنند چه خواهد بود و اینکه دولت ترکیه در قبال خلع سلاح احتمالی چه امتیازی (اگر وجود داشته باشد) ارائه میکند، مطرح نشده است.
رجب طیب اردوغان، رییسجمهوری ترکیه، در سخنرانیای که ژانویه گذشته در جمع اعضای حزبش داشت گفت که دولت هیچ امتیازی به گروه اوجالان نداده است اما پایان درگیری، هم به نفع ترکها و هم به نفع کردها خواهد بود.
ترکیه و پکک، طی این سالها بارها تلاش کردند تا این درگیری را حل کنند که آخرین مورد، مذاکرات صلحی بود که در سال ۲۰۱۱ آغاز شد اما در سال ۲۰۱۵، این مذاکرات فروپاشید و مرحله جدیدی از خشونت آغاز شد.
برخی تحلیلگران اعلام کردهاند که رفع این درگیری ممکن است سالها طول بکشد. برخی نیز گفتهاند که اردوغان ممکن است قصد اصلاح قانون اساسی و نامزدی دوباره در انتخابات آینده ریاستجمهوری را داشته باشد.
اوجالان، رهبر پکک، در سال ۱۹۹۹ میلادی دستگیر و به حبس ابد محکوم شد و مدتهاست در شرایط انزوا، در زندان امرالی نگهداری میشود.
