موسسه راستیآزمایی «وِریفای سوریه» اعلام کرد بازیگران بینالمللی حامی بشار اسد، از جمله جمهوری اسلامی و چین، با اجرای کارزارهای پیچیده، از بسترهای دیجیتال برای تحریف روایتها، دامن زدن به تفرقه و تضعیف تلاشهای دموکراتیک در سوریه استفاده میکنند.
وِریفای سوریه هشدار داد این اطلاعات نادرست از طریق کارزارهای هماهنگشده در شبکههای اجتماعی، شخصیتهای تولیدشده با هوش مصنوعی، پروفایلهای جعلی و رباتها منتشر میشود.
مخالفان مسلح سوری در یک عملیات غافلگیرکننده ۱۱ روزه که از ادلب و حلب آغاز شد، توانستند ۱۸ آذر به دمشق برسند و به بیش از پنج دهه حکومت خاندان اسد بر سوریه پایان دهند. خاندان اسد از اقلیت شیعیان علوی سوریه هستند.
در آخرین روزهای سال ۲۰۲۴، ویدیویی در شبکههای اجتماعی به اشتراک گذاشته شد که از وقوع آتشسوزی در یک زیارتگاه علویان در شهر حلب حکایت داشت.
انتشار این ویدیو با گستردهترین ناآرامیها از زمان سرنگونی اسد همراه شد و بسیاری در آن مقطع زمانی گفتند این رویداد از تهدیدات فزاینده علیه اقلیت علوی در سوریه خبر میدهد.
با این حال، وزارت کشور سوریه اعلام کرد این ویدیو پیش از ورود گروه تحریر الشام به دمشق ضبط شده و منتشرکنندگان آن به دنبال دامن زدن به درگیریهای فرقهای در سوریه بودهاند.
زهیر الشمالی، مدیر ارتباطات وِریفای سوریه، گفت این ویدیو موفقیتی برای کارزارهای انتشار اخبار نادرست به شمار میرود.
او افزود: «شبکه اطلاعات نادرست همچنان فعال و در حال گسترش است، و این احتمال وجود دارد که با طرح ادعاهای مشابهی که هدف آنها برانگیختن ناآرامیها [در سوریه] است، دوباره ظاهر شود.»
کارزار انتشار اطلاعات نادرست برای افزایش اختلافات مذهبی در سوریه
بنیاد تامسون رویترز جمعه ۱۲ بهمن گزارش داد پس از سقوط حکومت سوریه، اختلافات مذهبی در سطح بالایی باقی مانده و برخی ناظران معتقدند بازیگران بینالمللی، مانند جمهوری اسلامی، روسیه، چین و اسرائیل، به این شرایط تنشآلود در فضای مجازی دامن میزنند.
بسام الاحمد، مدیر سازمان «سوریها برای حقیقت و عدالت»، در گفتوگو با تامسون رویترز هشدار داد انتشار اطلاعات نادرست یکی از مسائل تاثیرگذار بر همبستگی اجتماعی است.
به گفته او، اطلاعات جعلی به «ابزاری برای بیثباتی» تبدیل شده و در حال ایجاد تنش میان جوامع مختلف در سراسر سوریه است.
احمد اضافه کرد: «آسیبی که اطلاعات نادرست به مردم وارد میکند، از ضرر و زیان ناشی از تسلیحات کمتر نیست.»
جمهوری اسلامی یکی از حامیان اصلی حکومت اسد به شمار میرفت. پیشتر دو نماینده سابق مجلس شورای اسلامی بهطور جداگانه تایید کردند حکومت ایران دستکم ۳۰ میلیارد دلار برای حفظ اسد در قدرت هزینه کرد.
در گزارش دیدهبان حقوق بشر که دوشنبه هشتم بهمن منتشر شده گفته شده بسیاری از این کودکان را والدین آنها به سوریه آوردهاند، والدینی که قصد داشتند به داعش بپیوندند یا تحت حکومت این گروه زندگی کنند.
بخش دیگری از این کودکان نیز در مناطق تحت تسلط داعش یا در اردوگاههایی که مظنونان به عضویت در این گروه در آنجا نگهداری میشوند، به دنیا آمدند.
در گزارش دیدهبان حقوق بشر آمده است: «نزدیک به ۸۰ درصد از این کودکان زیر ۱۲ سال سن دارند و جوانتر از آن هستند که نقشی فعال در داعش ایفا کرده باشند. با این حال، بسیاری از کشورها با استناد به مسائل امنیت ملی یا نگرانی از واکنش مردم، از پذیرش این شهروندان خردسال و بازگشت آنها به کشورشان سرباز میزنند.»
جنگ داخلی سوریه به دنبال تظاهرات مسالمتآمیز مردم این کشور علیه حکومت بشار اسد در سال ۲۰۱۱ کلید خورد.
در پی سرکوب گسترده و خونین اعتراضات مردمی به دست حکومت سوریه، داعش از یک سو و نیروهای حامی اسد، نظیر سپاه پاسداران، روسیه و حزبالله لبنان از سوی دیگر، به این مناقشه وارد شدند.
داعش در ژوئن ۲۰۱۴ در بخشهای از عراق و سوریه، از جمله رقه و دیر الزور، اعلام «خلافت» کرد.
داعش در نهایت در سال ۲۰۱۹ از مناطق تحت کنترل خود در سوریه به بیرون رانده شد، اما همچنان به حملات پراکنده اما مرگبارش، بهویژه علیه «نیروهای دموکراتیک سوریه»، در شمال شرقی این کشور ادامه میدهد. اعضای داعش اکنون در مناطق بیابانی سوریه پنهان شدهاند.
وضعیت «برزخی» کودکان منتسب به داعش در سوریه
دیدهبان حقوق بشر در ادامه گزارش خود نوشت کودکان منتسب به داعش در شمال شرقی سوریه در «برزخ» گرفتار شدهاند و شماری از آنها، از فرط ناامیدی به مرز «خودکشی» رسیدهاند.
این سازمان هشدار داد این کودکان «در شرایط بسیار ناگواری زندگی میکنند که میتوان آن را معادل شکنجه دانست» و با خطراتی جدی، همچون قرار گرفتن در معرض خشونت یا جذب از سوی داعش، روبهرو هستند.
دیدهبان حقوق بشر افزود سازمان ملل متحد و کارشناسان امنیتی و مقابله با تروریسم معتقدند رها کردن این کودکان در اردوگاهها و زندانها در شمال شرقی سوریه، خطرات بسیار بیشتری از بازگشت آنها به کشور متبوعشان، برای امنیت جامعه بینالمللی به همراه خواهد داشت.
آمریکا و بسیاری دیگر از کشورهای غربی بر این باورند که نیروهای مسلح کُرد سوریه و در راس آنها «نیروهای دموکراتیک سوریه»، نقشی حیاتی در مقابله با تهدیدات گروههای اسلامگرای افراطی، از جمله داعش، در این کشور ایفا میکنند.
با این حال، در هفتههای اخیر و پس از سقوط حکومت اسد، فشارها بر نیروهای سوریه دمکراتیک برای عقبنشینی از شمال شرقی سوریه افزایش یافته است.
رویترز یکشنبه هفتم بهمن به نقل از سه دیپلمات و سندی که به رویت این رسانه رسیده، نوشت اتحادیه اروپا در حال بررسی تعلیق تحریمهای مرتبط با انرژی و حمل و نقل سوریه است، اما هنوز تصمیم نهایی خود را درباره لغو محدودیتهای اعمالشده بر معاملات مالی این کشور اتخاذ نکرده است.
مقامهای اتحادیه اروپا لغو تحریمهای حوزه حمل و نقل را عاملی کلیدی برای فعالسازی کامل فرودگاههای سوریه میدانند؛ امری که میتواند روند بازگشت پناهجویان به این کشور را تسهیل کند.
انرژی و برق نیز نقشی حیاتی در بهبود کیفیت زندگی، ایجاد ثبات در کشور و فراهم کردن زمینه بازگشت شهروندان ایفا میکنند و بهعنوان اولویتی مهم مورد توجه قرار گرفتهاند.
وزیران امور خارجه کشورهای عضو اتحادیه اروپا دوشنبه هشتم آبان در بروکسل گرد هم خواهند آمد تا درباره سرنوشت تحریمهای اعمالشده علیه دمشق تصمیمگیری کنند.
روزنامه واشینگتن پست پنجم بهمن از احتمال وقوع تحولی بزرگ در سیاست اتحادیه اروپا در قبال سوریه خبر داد و نوشت کشورهای عضو این اتحادیه در آستانه توافق برای کاهش تحریمها علیه دمشق قرار دارند.
این روزنامه افزود اجرایی شدن تصمیم اتحادیه اروپا در خصوص لغو تدریجی تحریمهای دمشق منوط به رعایت حقوق زنان و اقلیتهای قومی و مذهبی از سوی رهبران جدید سوریه خواهد بود.
تاکید اتحادیه اروپا بر آغاز بازسازی اقتصادی سوریه
بر اساس سندی که به رویت خبرگزاری رویترز رسیده، دیپلماتهای اتحادیه اروپا توصیه کردهاند اقداماتی فوری در زمینه تعلیق تحریمها در بخشهایی که برای «تثبیت اقتصادی و آغاز بازسازی اقتصادی سوریه» ضروری هستند، در دستور کار قرار گیرد، از جمله تحریمهای مرتبط با انرژی و حمل و نقل.
این دیپلماتها همچنین پیشنهاد کردهاند «گزینههای احیای روابط بانکی و سرمایهگذاری در سوریه» مورد ارزیابی قرار گیرند.
این دیپلماتها جزو گروهی هستند که به بررسی مواضع اتحادیه اروپا در قبال مسائل خاورمیانه و شمال آفریقا میپردازد.
در ادامه این سند به ضرورت احترام به حقوق اساسی و سازماندهی یک دوره انتقال قدرت فراگیر در سوریه اشاره شده و آمده است: «تسهیل تحریمهای اتحادیه اروپا بهطور تدریجی و بهصورت قابل بازگشت اعمال خواهد شد و بهطور منظم مورد ارزیابی قرار خواهد گرفت تا مشخص شود آیا شرایط در سوریه اجازه تعلیق بیشتر را میدهد یا خیر.»
رویترز در ادامه گزارش خود نوشت شماری از اعضای اتحادیه اروپا از تعلیق فوری تحریمهای دمشق حمایت میکنند اما برخی دیگر رویکردی «محتاطانهتر و تدریجی» را ترجیح میدهند تا اطمینان یابند که اروپا اهرم فشار خود را در سوریه حفظ میکند.
مخالفان مسلح سوری در یک عملیات غافلگیرکننده ۱۱ روزه که از ادلب و حلب آغاز شد، توانستند ۱۸ آذر به دمشق برسند و به بیش از پنج دهه حکومت خاندان اسد بر سوریه پایان دهند.
از آن زمان، مقامهای حکومت جدید سوریه بارها خواستار لغو تحریمهای بینالمللی علیه این کشور شدهاند.
تحریر الشام، گروه حاکم بر دمشق، پیشتر یکی از شاخههای القاعده به شمار میرفت و به همین دلیل از سوی سازمان ملل و تعدادی از کشورهای غربی بهعنوان گروهی تروریستی شناخته میشود.
با این حال، مقامهای تحریر الشام و در راس آنها احمد الشرع، رهبر این گروه، در هفتههای اخیر کوشیدهاند ضمن تعدیل لحن خود، تضمینهایی را درباره رعایت حقوق اقلیتهای قومی و دینی در سوریه ارائه دهند.
واشینگتن پست جمعه، پنجم بهمن، به نقل از پنج دیپلمات اروپایی و دو سند که به رویت این روزنامه رسیده، گزارش داد تصمیم احتمالی اتحادیه اروپا برای کاهش تحریمهای سوریه با هدف حمایت از روند انتقال قدرت در این کشور، تاثیرگذاری بر رهبران جدید آن و کاهش نفوذ روسیه در منطقه اتخاذ خواهد شد.
این دیپلماتها خواستند بهدلیل حساسیت موضوع، هویتشان مخفی بماند.
تصمیمگیری نهایی در خصوص لغو تدریجی تحریمهای دمشق در نشست هفته آینده وزیران امور خارجه کشورهای عضو اتحادیه اروپا در بروکسل انجام خواهد گرفت و اجرایی شدن آن منوط به رعایت حقوق زنان و اقلیتهای قومی و مذهبی از سوی رهبران جدید سوریه خواهد بود.
کایا کالاس، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، در همین رابطه به واشینگتن پست گفت لغو تحریمهای سوریه باید «گام به گام» انجام شود، بهگونهای که کاهش تحریمها مشروط به وقوع «تحولات مثبت» در این کشور باشد.
کالاس هشدار داد: «چنانچه خلاف این روند رخ دهد، اتحادیه اروپا باید از آمادگی لازم برای لغو اقدامات خود [درباره کاهش تحریمهای سوریه] برخوردار باشد. این اهرم فشاری است که در اختیار داریم.»
مخالفان مسلح سوری در یک عملیات غافلگیرکننده ۱۱ روزه که از ادلب و حلب آغاز شد، توانستند ۱۸ آذر به دمشق برسند و به بیش از پنج دهه حکومت خاندان اسد بر سوریه پایان دهند.
از آن زمان، مقامهای حکومت جدید سوریه بارها خواستار لغو تحریمهای بینالمللی علیه این کشور شدهاند.
احمد الشرع، رهبر گروه حاکم بر سوریه، چهارم بهمن در مصاحبه با شبکه آخبر ترکیه ابراز امیدواری کرد که دونالد ترامپ، رییسجمهوری ایالات متحده آمریکا، تحریمها علیه دمشق را لغو کند.
او وعده داد قانون اساسی جدید سوریه تصویب و انتخابات ظرف چهار یا پنج سال آینده برگزار خواهد شد.
آیا هیئت تحریر الشام از فهرست گروههای تروریستی کنار میرود؟
واشینگتن پست در ادامه گزارش خود نوشت کاهش تحریمهای سوریه نمایانگر تغییری عمده در سیاست اتحادیه اروپا در قبال سوریه خواهد بود و میتواند به فرآیند بازسازی این کشور پس از ۱۳ سال جنگ ویرانگر یاری برساند.
این تصمیم اتحادیه اروپا همچنین میتواند به تقویت مشروعیت بینالمللی رهبران جدید سوریه بینجامد.
بر اساس یکی از اسنادی که به رویت واشینگتن پست رسیده، اتحادیه اروپادر آینده با متحدان خود درباره حذف نام هیئت تحریر الشام از فهرست گروههای تروریستی گفتوگو خواهد کرد.
طبق این سند، تصمیمگیری در این خصوص به «ارزیابی مشترک» از تحریر الشام و احمد الشرع و همچنین «تحولات میدانی در سوریه» بستگی خواهد داشت.
تحریر الشام پیشتر یکی از شاخههای القاعده به شمار میرفت و به همین دلیل از سوی تعدادی از کشورهای غربی بهعنوان گروهی تروریستی شناخته میشود.
با این حال، مقامهای تحریر الشام و در راس آنها احمد الشرع در هفتههای اخیر کوشیدهاند ضمن تعدیل لحن خود، تضمینهایی را درباره رعایت حقوق اقلیتهای قومی و دینی در سوریه ارائه دهند.
در تحولی دیگر، فیصل بن فرحان، وزیر امور خارجه عربستان سعودی، پنجم بهمن، پس از سفر به لبنان راهی سوریه شد.
او در سخنانی در دمشق اعلام کرد عربستان سعودی در حال انجام گفتوگوهای مستمر و فعال با اروپا و آمریکا برای کمک به لغو تحریمهای اقتصادی علیه سوریه است.
دیپلماتهای ارشد آمریکایی ۳۰ آذر با سفر به سوریه با الشرع دیدار کردند.
واشینگتن پیشتر اعلام کرده بود در ازای ارائه هرگونه اطلاعاتی که بتواند به دستگیری الشرع بینجامد، تا ۱۰ میلیون دلار پاداش میدهد. با این حال، باربارا لیف، دستیار وزیر امور خارجه ایالات متحده، در سفر به دمشق از لغو این جایزه خبر داد.
